P4200178

89

KonUtat III. Kultura

zbawionych jakiejkolwiek kultury. Robili więc, co mogli, aby ich „ucywilizować”, to jest nnrzucić Im, często przemocą, kulturę europejską. Niszcząc tubylcze kultury, przekonani byli, że postępują szlachetnie.

Skłonność do wynoszenia własnej grupy ponad inne i traktowanie jej kultury jako przewyższającej wszystkie inne oraz ocenianie praktyk innych kultur wedle norm kultury własnej nosi miano etnocentryzmu, którego jedną z form jest europocontryzm.

Przeciwieństwem etnocentryzmu jest relatywizm kulturowy. Relatywizm kulturowy nie jest czymś jednorodnym. Inlcninliotuil Encyclopaedia of llif Miał Sciences wyróżnia następujące jego odmiany.

Relatywizm kulturowy jako zasada metodologiczna. Oznacza wymóg, aby badacz, obserwując i opisując jakąś kulturę, stosował perspektywę uczestnika danej kultury; aby nn praktyki badanej kultury nie patrzył | punktu widzenia norm i wartości kultury własnej, ale zwraca! uwagę na znaczenia, jakie przypisują im uczestnicy badanej kultury, oraz na funkcje, jakie praktyki te pełnią w życiu danej zbiorowości.

Relatywizm kulturowy jako element światopoglądu. Polega na przekonaniu, że wszystkie kultury są równe. Można je porównywać i wskazywać podobieństwa oraz. różnice między nimi, ale nie wolno ich mierzyć jedną miarą i szeregować na skali kultur wyższych i niższych, lepszych i gorszych, światopoglądowy relatywizm kulturowy przejawia się nie tylko w uznaniu równouprawnienia kultur, ale i w towarzyszącym mu postulacie tolerancji wobec wszelkich praktyk rozmaitych kultur.

Relatywizm kulturowy jako teoria i filozofia człowieka, jest to pogląd, że człowiek jest bez. reszty wytworem kultury. Jego sposób postrzegania, wartościowania i zachowania zależy tylko i wyłącznie od kultury, w jakiej się wychował i w jakiej żyje. Toki pogląd bywa określany mianem kulturallzmu.

Relatywizm kulturowy jako relatywizm wartości, lost to pogląd, że nie ma wartości uniwersalnych. Wszystkie są produktom określonych kultur, są wobec nich funkcjonalne oraz. zrozumiale w ich kontekście.

Relatywizm kulturowy w postaci zasady metodologicznej budzi najmniej wątpliwości i jest najłatwiej i najszerzej akceptowany. Inaczej jesl w przypadku pozostałych jego postaci.

Relatywizm kulturowy jako element światopoglądu wyrósł ze szlachetnych intencji zakwestionowania europocontryzmu, a co za tym idzie - kolonializmu europejskiego, którego byl podbudową ideologiczną. Jednakże wraz ze zniknięciem kolonii zaczął nabierać dwuznaczności. Do-skonnlc pokazuje to wypowiedź jednego z przedstawicieli krajów rozwijających się, uczestnika konferencji Associalion Internationale de Science P.conomk|ue w Santa Marghorita w MI53 roku: „To pięknie, że cenicie naszą odrębność cywilizacyjną. Prawda, że w naszej cywilizacji hardziej cenione są walory kontemplacji, n mniej dobra materialne i praca gospo-