Przedsiębiorstwo turystyczne w gospodarce wolnorynkowej G Gołembski (67)

68 III. Przedsiębiorstwo turystyczne ...

Ponad 2/3 wszystkich biur jest bardzo słaba kapitałowo. Powoduje to oczywiście znaczne zawężenie możliwości prowadzenia działalności, a jednocześnie:

ad 2) centralizację podaży przybierającej postać ołigopolu.

Wielkość udziału największych firm w rynku została przedstawiona w tabeli 4.

Powstanie gospodarki rynkowej nie doprowadziło do tej pory do poważniejszych zmian strukturalnych na rynku. Stare, dawne państwowe firmy, dysponujące znacznym majątkiem, po przekształceniach własnościowych zachowały nadal dominującą pozycję na rynku. Rozwijająca się przedsiębiorczość prywatna nie była w stanie zagrozić ich pozycji (brak kapitału, a także powiązań ze szczeblami decyzyjnymi).

W tej sytuacji jedynie pełne otwarcie Polski na konkurencję z zewnątrz może spowodować zaostrzenie rywalizacji i doprowadzić do zmian struktury podaży. Zlikwidowanie ołigopolu z pewnością przyczyniłoby się do poprawy jakości usług i obniżki cen.

ad 3) Sytuację pogarsza fakt, że wielka liczba biur podróży nie doprowadziła do ich specjalizacji i wykształcenia się tour operatorów oraz agentów. W zdecydowanej większości przypadków biura próbują wykonywać wszystkie te funkcje jednocześnie, doprowadzając do wzrostu kosztów rynku oraz pogarszania jakości usług wynikających z braku profesjonalizmu. Brak specjalizacji doprowadza do niewykształcenia się kanałów dystrybucji, co z kolei uniemożliwia wykorzystanie korzyści skali i powoduje powielanie działań marketingowych.

ad 4) Jednym z dowodów na brak specjalizacji są także dane dotyczące posiadanych środków transportu w biurach podróży. Wynika z nich, że aż 47% biur podróży posiada własny środek transportu (autobus bądź mikrobus), a 35% dwa lub więcej środki transportowe. W sumie aż 82% biur posiada własne środki transportowe¹⁵.

Wynika to prawdopodobnie z chęci uniezależnienia się od słabej jakości usług transportowych u zawodowych przewoźników, a także z chęci prowadzenia usług tour operatorskich nawet na małą skałę. Doprowadza to do wzrostu kosztów, a tym samym cen i niskiej efektywności prowadzonych działań.

¹⁵ S. Bosiacki, Badania Instytutu Turystyki, ZNB w Poznaniu, dane za I kwartał 1994, Poznań 1995.