psychologia religii8

10

Pojęciem spokrewnionym z ekstazą jest mistycyzm, Czasem próbuje się tym ostatnim terminem objąć wszystkie zjawiska ekstatyczne# Encyklopedia Britannica definiuje ekstazę jako pojęcie używane do opisu podstawowego celu mistycyzmu, czyli przeżycia wewnętrznej wizji Boga lub stosunku człowieka do związku z tym, co boskie# Podejście takie stanowi raczej wyjątek# Pojęcia te uważa się za zbieżne tylko w pewnym stopniu. Gdy mówimy o mistycyzmie, w większym stopniu uwzględniamy problemy wiedzy i intencji- Doświadczenia mistyczne można, jak się wydaje, najlepiej opisaó jako przeżycia dające jednostce nową wiedzę o najbardziej wewnętrznej istocie uniwersum# Nierzadko doświadczenie to implikuje wchłonięcie człowieka przez uniwersum# W wypadku ekstazy natomiast, zainteresowanie badaczy koncentruje się głównie na pewnych zmianach psychicznych, bez żadnych przypuszczeń dotyczących samej natury doświadczenia.

Kolejnym zbliżonym do ekstazy terminem jest pętanie# Wśród poświęconych temu zagadnieniu badań wymienić można badania: Oesterreicha /1921/, Bourguignon /1976/, Crapanzano-Garrison /1977/* We wstępie do ostatniej z wymienionych prac autor przedstawia zwięzłą definicję opętania: "jest to odmienny stan świadomości, popularnie interpretowany jako wpływ obcego ducha" /Crapanzano 1971/# Jak więc widać, w wypadku opętania ma miejsce szczególna interpretacja przebiegu wydarzeń# Uważa się, że na opętaną osobę wywiera wpływ bóg, duch lub inna siła poza-naturalna.

Interpretacja tej siły, używana przez badaczy do celów klasyfikacyjnych, jest zapożyczona z kultury, do której należy dane zjawisko. ^Siła ta może mieć zarówno charakter boski, jak i diabelski. Ostatnio na określenie zjawisk ekstatycznych zaczęto używać terminu - odmienne sta^y świadomości - Odnosi się on do wszystkich stanów świadomości jS^jgjrjątkiem^czuwani^, Ludwig stan ten definiuje następująco: "Dla celów dyskusji odmiennymi stanami świadomości będę nazywał takie stany świadomości, wywołane przez różne czynniki psychologiczne,' fizjologiczne lub farmakologiczne, które sama przeżywająca je jednostka lub obserwator będą charakteryzować jako reprezentujące wystarczające odchylenie w kategoriach indywidualnego funkcjonowania psychologicznego od pewnych ogólnych norm zdeterminowanych

przez doświadczenie subiektywne i psychologiczne funkcjonowanie danej jednostki w normalnym stanie czuwania" /Ludwig 1968, 69/# Jak więc widać, artykuł Iudwiga ma na celu v/yliczenie różnych sposobów powstawania odmiennych stanów świadomości, ich charakterystykę i sposób funkcjonowania w różnych sytuacjach# Klasyfikacja tych stanów zależy od siły bodźców zewnętrznych lub wewnętrznych i od tego, czy wrażli-