PZK043

STRATEGIE MARKETINGOWE W ŚWIETLE PROCESÓW UCZENIA SIĘ... 43

dzono wiele badań w celu ustalenia jego istoty, z których najbardziej znane dotyczą hipotezy przekształcania śladów pamięciowych. Zastanówmy się więc nad tym, czy w pamięci zachodzą jakieś systematyczne zmiany w treści przechowywanego materiału.

W szeregu pomysłowych doświadczeń Carmichaela, Hogana i Waltersa (Kurcz, 1977) zbadano odtwarzanie rysunków. Przedstawiano dwóm grupom badanych serie figur dwuznacznych, ale przed pokazaniem figury określano ją słownie. Na przykład przed ekspozycją złożoną z dwóch kółek połączonych kreską w jednej grupie pojawiło się określenie „okulary”, a w drugiej „hantle”. Po prezentacji całej serii figur proszono o ich narysowanie. Wyniki badań pokazały, że narysowane figury odpowiadały nazwom je określającym, a więc były różne w obu grupach. W pamięci zachodzą więc zmiany w przechowywanym materiale i występują one pod wpływem nazywania i oznaczania.

Eksperymenty badające pozytywny wpływ określenia słownego na rozpoznawanie kształtów prowadził także Włodarski (1968). Prezentował on serie obrazków z towarzyszącymi określeniami słownymi, przy czym kontrolował stopień szczegółowości słownego określenia obrazka. Określenie mogło być dość ogólne: „półka z wazonikiem”, bardziej szczegółowe: „półka z niebieskim wazonikiem”, jeszcze bardziej dokładne: „półka z niebieskim wazonikiem z lewej strony u dołu”, „półka z niebieskim wazonikiem z paskiem z lewej strony u dołu”. Zadanie badanych polegało na rozpoznaniu pierwotnego obrazka wśród serii podobnych rysunków. Okazało się, że im bardziej szczegółowy był słowny opis cech obrazka, tym lepsze było jego rozpoznanie.

Należy więc ogólnie stwierdzić, że etykieta słowna, przyczepiona do zapamiętanego materiału kształtuje jego przechowywanie i zmienia ślad pamięciowy. Jeżeli jest zgodność materiału z określeniami słownymi, wówczas jest on przechowywany w pamięci tak, jak wygląda w rzeczywistości. Jeśli jednak występuje niezgodność, to mamy do czynienia ze zniekształceniem przechowywanego materiału w kierunku określonym treścią słów. W ten sposób można celowo zniekształcać, czyli zafałszowywać materiał występujący w reklamie, w której nazwa prezentowanej ilustracji jest z tą ilustracją niezgodna. Wiadomo na przykład, że zabroniona jest reklama alkoholu. Producenci wódki prześcigają się więc w pomysłach na ominięcie tego zakazu. Prezentowana była między innym reklama przedstawiająca żeglarza na łódce z napisem „Łódka Bols”. Wiadomo, że łódki „Bols” nie ma, natomiast jest wódka Bols. Osoba badana na podstawie słowa „Bols” najprawdopodobniej przypomni sobie butelkę wódki, a nie łódkę widzianą w reklamie.

2.2.3.

Jak informacja jest z pamięci wymazywana (zapominana)?

Proces zapominania ciągle nie jest do końca wyjaśniony przez psychologów. W klasycznym podejściu do uczenia się podkreślano, że powtarzanie wpływa na utrwalanie się śladu pamięciowego, natomiast brak powtarzania powoduje stopniowe zanikanie tego śladu aż do całkowitego zapomnienia wyuczonego materiału. Daje się w związku z tym wykreślić typową krzywą zapominania - pokazuje ją rycina 2.10.