S Górski Metodyka Resocjalizacji (4)

winny koncentrować się nie na objawach wykolejenia (zachowania), lecz na stanie osobowości podopiecznego oraz na przyczynach, które ten stan wywołały. Dyrektywa powyższa stanowi wyjściowy warunek powodzenia oddziaływoń wychowawczych. Istotę jej można także ująć schematycznie:

Schemat 2

zachowania antaaonistyczno destruktywne

czynniki przyczyny' wywołujące te stany

kierunki oddziaływań wychowowczych-

PR2EJAWY WYKOLEJENIA

Przejawy wykolejenia społecznego, a więc antagoni-styczno-destruktywne zachowania jednostki¹ polegają na łamaniu przez nią norm prawnych. Mówimy wtedy o wykolejeniu przestępczym. Gdy łamane są normy moralne i obyczajowe, wówczas mamy do czynienia z wykolejeniem obyczajowym. Często jednak bywa tak. że jednostki wykolejone obyczajowo łamią także normy prawne. Wówczas występuje wykolejenie o b y-j czojowo-przestępcze.

Wszystkie te zachowania o których mowa są określane jako czynności, w odróżnieniu od zochowań innego rodzaju, np. takich jak ruch nogi uderzonej w kolano, zmrużenie powiek pod wpływem jasnego światła, czy okrzyk z powodu silnego bólu ¹. Czynności zatem będziemy rozumieć jako taką odmianę zachowania, które jest ukierunkowane na osiqgnięcie jakiegoś celu oraz odpowiednio zorganizowane. J

Czynności człowieka regulowane sq przez pewien centralny system, zwany osobowością \ U osób wykolejonych społecznie stan owego systemu regałacjl (osobowości) powoduje, że zachowania tych osób stajq się wyrazem ich negatywnego ustosunkowania wobec różnych norm i wartości społecznych, a ten negatywny stosunek przejawia się w formie zachowań opornych i zaczepnych

Zachowania oporne polegajq na niepodejmowaniu przez człowieka wymaganych od niego działań lub też na kontynuowaniu czynności zakazanej. Wychowanek zachowuje się więc opornie wtedy, gdy np. mimo polecenia wychowawcy nie chce pójść do szkoły, lub toż, jeżeli ignoruje uwagi nauczyciela i nadal demonstracyjnie siedzi bezczynnie, podczas gdy cała klaso pisze wypracowanie.

Drugim typem zachowań sq działania zaczepne, w których również przejawiajq się negatywne ustosunko-wania ludzi wobec społecznych oczekiwań.

Nrgatywne ustosunkowania wobec różnych norm lub mób, przejawiajqce się w wymienionych zachowaniach wU|żq się nie tylko z pełnieniem ról społecznych, ale t«il* /o to stosunkiem jednostki wobec Innych ludzi, czyli wnłmc swego środowiska społecznego. I w tym ujęciu HHMjłi ono stanowić miarę wykolejenia społecznego. Mianowicie „człowiek jest tym bardziej wykolejony spoin* Wie, z© względu na pełniona rolę w danym systemie społecznym, im bardziej jego negatywne ustosunkowaniu wykluczajq jego pozytywne uczestnictwo w tym *yu* tuli-" tt. Relacje między jednostkq a systemem spo-ł<N mym, którego jest ona członkiem. mogq być pozytywno łnjdż negatywne wobec systemu.

I* pierwszych można zaliczyć zachowania jednostki fW*l»M|u|qrr na akceptowaniu przśz' niq celów, środków tpiMf pnrhtuwowych wartości systemu społecznego (za-

i f

• I 1’syihołogia WycKowowczo" nr 4, 1966.

P L t n*|MVe. S Jodłowski Pedagogika resocjalizacyjna. War-

ItM, • 4« •*>.

• oijKlw % Indlowkkl Pedagogika resocjalizacyjna. Wer-

tv/l • VI

1.1

T. Tomaszewski Wstęp do psychologii. Warszawo 1963, s. 18.