S Górski Metodyka Resocjalizacji (30)

ny alkoholizowania się młodych ludzi powinny być skierowane nie na informowanie o negatywnych skutkach picia, lecz na usuwanie czyników neuroty2ujqcych. One to bowiem sq zasadniczym źródłem motywów spożywania alkoholu. Działania te winny polegać no podnoszeniu poziomu życia społecznego i kultury osobistej ludzi tak, aby nie mieli oni potrzeby używania nie tylko alkoholu, ale jakichkolwiek sztucznych środków rozładowujqcych napięcia. Nie pomoże, tu żadna popularyzacja wiedzy o szkodliwości picia, ani też najszersza nawet informacja

0 skutkach nałogu, dopóki życie społeczne będzie wywoływać nadmierne zmęczenie, zniechęcenie, rozdrażnienie, stresujqce zahamowania, lęki, poczucie izolacji

1 osamotnienia oraz inne rozliczne i przykre doznania, zwiqzane z codziennym życiem. Oczywiście tego rodzaju doznań, w mniejszym lub większym stopniu, będziemy doświadczać zawsze, rzecz w tym. aby wraz z działaniami autentycznie obniżajqcymi ich intensywność (problem szeroko rozumianej polityki społecznej), jednocześnie uodporniać dzieci i młodzież na różnorodne negatywne wpływy społeczne, tzn. podnosić jej tolerancję na frustrację. Pozostałe środki, takie jak wspomniana propaganda antyalkoholowa itp., mogq stanowić co noj-wyżej uzupełnienie zasadniczych, podstawowych działań profilaktycznych. Rola wychowawców w tym zakresie jest ogromna, ale też muszq to być osoby, które same posiadajq wysoki próg frustracji, nie zneurotyzowane i legitymujqce się, poza zawodowymi kompetencjami, wysokq kulturq osobistq.

Podobng rolę jak alkoholizm odgrywojq w życiu młodzieży wykolejonej społecznie toksyczne środki odurzajq-ce. Zjawisko używania tych środków, noszqce nazwę narkomanii, lekomanii lub toksykomanii ⁵¹ jest też znacznie rozpowszechnione wśród młodych ludzi, chociaż w mniejszej skali aniżeli picie alkoholu.

Skłonności tego rodzaju powstajq i utrwalajq się wtedy, gdy środki narkotyczne okażq się przydatne jednostce w usuwaniu trapiqcych jq stanów niezaspokojo-nia i napięć frustracyjnych. Tak więc istotnq przyczyn narkomanii jest nie ten, czy inny środek narkotyczny lecz stan osobowości człowieka. Atrakcyjność tych śród-

⁵¹ L. Zgirski, Z. Thiile Toksykamanio. Warszawa 1979.

ków wynika zatem z wywołanego różnymi czynnikami (o których była już mowa) stanu osobowości, której zdolności przystosowawcze sq na tyle nikłe (negatywny rezultat wychowania), że człowiek zamiast przeciwstawiać się trudnościom życiowym, stara się od nich uciekać i poprawiać swoje samopoczucie zażywając środki odurzające. Na tym polega podobieństwo roli jaką odgrywają środki narkotyczne i alkohol w życiu osób wykolejonych.

A zatem wspólną przyczyną zarówno picia alkoholu jak i narkotyzowania się są silne napięcia i lęki, wywołane stanem niezospokojenia potrzeb. Usunięcie tej przyczyny stanowi podstawowy warunek efektywności procesu resocjalizacji narkomanów i alkoholików. Wszelkie inne metody i środki będą bezskuteczne dopóty, dopóki pierwotna, zasadnicza przyczyna neurotyczności nie zostanie wyeliminowana.

Agresywność. Zachowania agresywne skierowane są zawsze na niszczenie rzeczy lub żywych organizmów i mogą przybierać różne formy. Może to być więc agresja fizyczna lub symboliczna, wyrażana słownie (np. przezwiska, obelgi, plotki itp.). Zachowania te mogą także przybierać formę agresji bezpośredniej (np. gdy ktoś bije drugą osobę, niszczy somochody. czy tłucze szyby) lub pośredniej (np. kiedy jednostka namowia drugą osobę, aby ta kogoś skrzywdziła). Działania agresywne bywają kierowane bądź na zewnątrz (na innych ludzi i rzeczy) lub na siebie (samoagresja, np. samookaleczenie się wychowanków zakładów resocjalizacyjnych, próby samobójcze itp.).

Wskazuje się na dwa zasadnicze źródła agresji: wrodzone skłonności oraz, wynikające z wpływów środowiska społecznego, osobiste doświadczenia jednostki.

Podstawowym źródłem agresywnego stylu życia znacznej części młodzieży wykolejonej jest „rozerwanie związków wzajemnej ufności i współzależności, które zachodzą między dzieckiem a jego rodzicami”^a. Zaburzenia tych związków polegają zwłaszcza na:

— frustracji potrzeby zaufania dziecka, spowodowanej brakiem serdecznej wychowawczej opieki;

^rr A. Banduro, R. H. Walters Agresja w okresie dorastonio. Warszawa 1960.