ScannedImage 26

POTRZEBA UZASADNIANIA SWOICH ZACHOWAŃ ♦ 177

się odkrycia przez innych, że nie są tacy, jak się wydawali, i dlatego często wolą informację zwrotną, która potwierdza ich złą opinię o sobie, niż informację zwrotną, która stawia ich w korzystniejszym świetle.

Kilka wniosków z teorii dysonansu poznawczego: uczenie się na błędach

Redukcja dysonansu sposobami, które poprawiają nam samopoczucie (samousprawiedłiwanie), jest o tyle niebezpieczna, że może prowadzić do pułapki racjonalizacji stanowiącej pierwszy krok do coraz bardziej niemądrych lub niemoralnych czynów. Jak mówi teoria autoafirmacji, pułapki tej można uniknąć, przypominając sobie, że jesteśmy ludźmi dobrymi i przyzwoitymi, więc nie musimy usprawiedliwiać ani racjonalizować każdego głupiego lub niemoralnego postępku, jaki się nam zdarzył.

Brama Niebios raz jeszcze

Kiedy ludzie podejmują ważne decyzje i inwestują w nie swój czas, wysiłek, poświęcenie i zaangażowanie, mają silną potrzebę usprawiedliwienia swoich czynów i nakładów. Członkowie sekty Brama Niebios poświęcili wiele dla swoich przekonań: porzucili przyjaciół i rodziny, zrezygnowali z pracy, zrzekli się pieniędzy i majątku — to wszystko zwiększało ich wiarę. Skoro nie zjawił się statek kosmiczny, musieli uwierzyć, że porzucając swoje „powłoki”, przedostaną się do wyższego wcielenia. W tym momencie inne przekonanie stworzyłoby trudny do zniesienia dysonans.

PYTANIA DO KRYTYCZNEGO NAMYSŁU

1.    Dlaczego autoperswazja jest skuteczniejsza i trwalsza niż perswazja innej osoby, na przykład Michaela Jordana, prezydenta Stanów Zjednoczonych, najlepszego przyjaciela czy nawet profesora psychologii?

2.    Wyobraź sobie, że jesteś wychowawcą w młodszych klasach szkoły średniej, w której poważnym problemem jest agresja. W jaki sposób możesz wykorzystać „wzbudzanie hipokryzji”, aby ograniczyć bójki między uczniami?

3.    Co według teoretyków dysonansu oznacza „niedostateczne uzasadnienie”? Pod jakim względem uzasadnienie jest niewystarczające? Dlaczego jest to ważne pojęcie?