skan0032

POZNANIE SPOŁECZNE ♦ 93

'O ^

to o o O) c <d

,9£ N

CD O 11

n ro

5- C

r i

c co

CD O O "F P >

Chemia Prawo Medycyna Psychologia

Rycina 3.9

Wyniki sprawdzianu umiejętności wnioskowania statystycznego uzyskane przez studentów różnych kierunków

Po dwóch latach studiów magisterskich studenci psychologii i medycyny osiągnęli większą poprawę w rozwiązywaniu problemów wymagających wnioskowania statystycznego niż studenci prawa i chemii.

(Według Nisbett i in.. 1987)

statystyki stosują jej prawa w codziennym życiu? Czy rzadziej popełniają błędy w rodzaju opisywanych w tym rozdziale? Odpowiedzi na te pytania uzyskane w kilku najnowszych badaniach są zachęcające i świadczą o tym, że procesy wnioskowania można doskonalić przez wykłady ze statystyki w coIlege’ach, ćwiczenia z projektowania badań naukowych na studiach magisterskich, a nawet przez krótkie jednorazowe lekcje (Crandall, Greenfield, 1986; Malloy, 2001; Nisbett i in., 1987; Schaller i in., 1996).

Richard Nisbett i współpracownicy (1987) sprawdzali, jak różne rodzaje zajęć dla magistrantów wpływają na posługiwanie się wnioskowaniem statystycznym i metodologicznym w rozwiązywaniu codziennych problemów, czyli na sposób myślenia, o którym mówimy w tym rozdziale m.in. w kontekście uogólniania na podstawie niewielkich prób danych (przykładowe pytania zob. ćwiczenie Spróbuj! na stronie 92). Badacze przewidywali, że studenci psychologii i medycyny poradzą sobie lepiej z problemami wnioskowania statystycznego niż studenci prawa i chemii, ponieważ programy studiów psychologicznych i medycznych przewidują więcej zajęć ze statystyki niż programy pozostałych dwóch kierunków.

Jak pokazuje rycina 3.9, po dwóch latach studiów magisterskich studenci psychologii i medycyny osiągnęli większą poprawę w rozwiązywaniu problemów wymagających wnioskowania statystycznego niż studenci prawa i chemii. Szczególnie imponujące były osiągnięcia studentów psychologii. Co ciekawe, studenci porównywanych kierunków uzyskiwali podobne wyniki w przykładowych zadaniach Graduate Record Exam, co wskazuje, że nic różnili się inteligencją ogólną. Na trafność i logiczność myślenia o codziennych problemach wpływał najwidoczniej program studiów (Nisbett i in., 1987). Są więc powody do optymizmu w ocenie naszej zdolności przezwyciężania błędów myślenia, które omawialiśmy w tym rozdziale. Nie trzeba zresztą w tym celu kończyć studiów magisterskich. Czasami wystarczy po prostu zastanowić się nad przeciwnym poglądem, jak zrobili to uczestnicy eksperymentu Lorda i współpracowników. Poza tym w nauce poprawnego wnioskowania pomocne są formalne ćwiczenia ze statystyki zarówno na poziomie licencjackim, jak i magisterskim. Jeśli przeraża cię myśl o nauce statystyki, to weź sobie do serca, że statystyka może się przydać nie tylko do zdobycia dyplomu, ale może też udoskonalić twoje rozumowanie!

PODSUMOWANIE

Automatyczne sterowanie: myślenie bez wysiłku

Poznanie społeczne oznacza wiedzę o tym, jak ludzie wybierają, interpretują i wykorzystują informacje do formułowania sądów i podejmowania decyzji. Jednym ze sposobów, jakimi się posługują, jest myślenie automatyczne, które jest nieświadome, niezamierzone, mimowolne i nie wymaga wysiłku. Automatyczne jest na przykład używanie schematów, czyli struktur poznawczych organizujących informacje wokół pewnych tematów lub przedmiotów. Schematy mają ogromny wpływ na to, jakie informacje zauważamy, analizujemy i zapamiętujemy. Choć schematy są zazwyczaj bardzo użyteczne, mają jednak swoje słabe strony. Schematy dotyczące innych ludzi mogą prowadzić do automatycznej stercotypizacji. Wykazano na przykład, że niektórzy automatycznie kojarzą Murzynów z posiadaniem broni. O tym, czy w danej sytuacji sięgniemy do