WSP J POLN254233

Pograniczny charakter polszczyzny

559

wspólnota doświadczeń związana z podobnym środowiskiem geograficznym i przyrodniczym (przejawia się to m.in. w międzynarodowych kalkach strukturalnych i frazeologicznych dotyczących świata zwierzęcego i roślinnego), wspólna historia (znajduje ona odzwierciedlenie w istnieniu międzynarodowych stów nazywających formy ustrojowe i kierunki polityczne, np. demokracja, faszyzm, feudalizm, czy w międzynarodowych związkach frazeologicznych, takich jak: rzucić rękawicę czy iść do Canossy), łączność kulturowa (przykładem mogą być międzynarodowe frazeologizmy wywodzące się z mitologii i Biblii, internacjonalizmy wywodzące się z imion mitologicznych, np. atlas, narcyz, tytan, a także międzynarodowe słownictwo z zakresu religii i sztuki) oraz wymiana naukowa i gospodarcza (świadectwem tego są międzynarodowe nazwy 'wytworów techniki).

Pograniczny charakter polszczyzny

Europejska liga słownikowa - mimo wymienionych wcześniej podobieństw - nie jest obszarem wewnętrznie jednolitym. Dzieli się na dwie wielkie części: strefę zachodnioeuropejsko-amerykańską i strefę wschodnioeuropejską. Lecz i ten podział nie jest ostateczny. Często mówi się o przejściowej strefie środkowoeuropejskiej. Wyróżnia się też niekiedy obszar północnoeuropej-ski i obszar bałkański. Można przy tym mówić o centrum ligi tworzonym przez języki ściślej ze sobą powiązane słownikow^ro (czyli: języki zawierające najwięcej międzynarodowych elementów i międzynarodowych cech -właściwych lidze) i o peryferiach Ligi.

Jakie jest miejsce polszczyzny w europejskiej lidze słownikowej?

Język polski to język pograniczny, sytuuje się on na pograniczu obszaru zachodnio- i wschodnioeuropejskiego, a zarazem na pograniczu centrum i peryferii ligi.

Świadczą o tym przede wszystkim dane dotyczące wyrazów międzynarodowych - tych najwyraźniejszych i najbardziej psychologicznie oczywistych wyznaczników przynależności języka do ligi. Przy dość znacznym udziale internacjonalizmów w' polskim systemie słownikowym (prawie 7% całego słownictwa) tym bardziej rzucają się w oczy braki - niewystępowanie odpowiedników wielu zapożyczeń szeroko rozpowszechnionych w' strefie zachodnioeuropejskiej (np. brakuje w^r języku polskim kontynuantów takich łacińskich słów zaczynających się na literę .,4, jak: abdomen, abruptus, abstru-sus, acidus, addire, affimtas, agilis itd., nie mają swoich formalnych ekwiwalentów takie słowa występujące np. w języku angielskim, jak: elepbant, pota-to, tomato i wiele innych). Z drugiej strony - występują tu takie internacjo-nalizmy, których nie znajdziemy w^t przynależnym do strefy wschodnioeu-