WSP J POLN254124

444

CzcsŁrw Koryt, Nazvy osobowe

b)    przezwiska zawierające charakterystykę cech wewnętrznych nazywanej osoby: Pogoda („wesół)’, pogodny”), Nogły („porywczy”), Skowera (gwarowe skowera ‘skąpiec, sknera'), Bojny („człowiek bardzo bojaźliwy”);

c)    przezwiska określające nosiciela ze względu na charakterystyczną dla niego czynność, sposób wykonywania czynności, sposób mówienia, np. Kuca cz („jak z kim godo, to zaro kuco”), Stukacz („wiecnie coś stuko”), Mrugała („mrugo ocami”);

d)    przezwiska określające nosiciela ze względu na miejsce pochodzenia lub zamieszkania, np. Rawiok („pochodzi z Rawy Mazowieckiej”), Ochotni-eon („urodził się w’ Ochotnicy”), Zabuźniak („pochodzi zza Buga”);

e)    przezwiska określające nosiciela ze względu na wykonywany niegdyś zawód, pełnioną funkcję, charakter służby wojskowej, np. Młynarz („pracował w młynie”), Swiniarz („bo handlował świniami”), Ławnik („od pełnionego niegdyś stanowiska”), Ułon („przed wojną służył w ułanach”).

Nominacja pośrednia może mieć charakter metaforyczny (przeniesienie nazwy na tle podobieństwa desygnatów) lub metonimiczny (przeniesienie nazwy na tle styczności desygnatów). Przykładem nominacji metaforycznej mogą być następujące grupy przezwisk:

a)    przeniesienie nazwy na tle podobieństw’3 zewnętrznego desygnatów, np. Sałsesun („bo mały i gruby jak salsesun”), Racek („często robi się czerwony”), Muchomorek („niski z czerwoną twarzą”);

b)    przeniesienie nazwy na tle podobieństwa desygnatów pod względem charakteru, usposobienia, zachowania, jakiegoś zajęcia lub wykonywanej czynności, np. Ślimak („człowiek o powolnym. spokojnym usposobieniu”), Lisek („przebiegły, przemundrzały”). Sroczka („gadatliwy”), Kos („muzykalny, śpiewak”).

Przykładem nominacji metonimicznej mogą być przezwdska urobione w’edług następujących schematów’:

a)    desygnat nazwy jest wykonawcą czynności - przezwiskiem staje się na-zw’a narzędzia tej czynności, np. Bębenek („grywoł na bymbynku”), Graca („prawie wszystko robi gracum”), Fajka („od palenia fajki”), Łapka („tępił muchy łapką”);

b)    desygnat nazwy jest wykonawcą czynności - przezwiskiem staje się nazwa wytworu tej czynności, np. Swica („odlewał świce”), Bambos („robił bambosze”), Jajeśnica („od źle kiedyś przyrządzonej jajecznicy”);

c)    desygnat nazw)’ jest wykonawcą czynności - przezwiskiem staje się nazwa obiektu tej czynności, np. Indyk („ukradł indyka”), Gajka („gospodarz, który polował na czajki”), Baran („prowadził handel baranami”).