WSP J POLN254111

NAZWY OSOBOWE

CZESŁAW KOSYL

Imiona. - Nazwiska. - Przezwiska. - Bibliografia

Nazwy osobowe, zwane też antroponimami (gr. dnihfdpos ‘człowiek', ćmo-ma ‘imię, nazwa’), tworzą oddzielną klasę w obrębie szerszej kategorii leksykalnej nazw własnych. Klasa ta dzieli się na cztery zasadnicze podklasy (dalej skrótowo zwane też klasami): imiona, nazwiska, przezwiska i pseudonim)-. W pewnych środowiskach (np. dawniej wśród drobnej szlachty, obecnie jeszcze w społeczności wiejskiej) możliwe jest istnienie klasy przejściowej między przezwiskiem a nazwiskiem. Stanowi ja przydomek, który od przezwiska różni się brakiem aktualnej motywacji (przezwisko na ogół ją zachowuje), odniesieniem do wszystkich członków jednej rodziny (przezu-isko odnosi się zwykle do jednej osoby) oraz możliwością dziedziczenia zwyczajowego, jednakże bez sankcji prawnych, jakie związane są z nazwiskiem. Dyskusyjna jest przynależność do kategorii nazw własnych tzw\ etnonimów (gr. ełbnos ‘tłum, lud, rasa, plemię, naród’), czyli nazw- narodów, narodowości, plemion i mniejszych grup etnicznych oraz pojedynczych reprezentantów- tych grup.

Nazw)- własne, a tym samym i antroponimy, zaliczane są do znaków indywidualizujących. Desygnatami nazw osobowych są konkretne pojedyncze osoby w realnej rzeczywistości pozajęzykowej. Podstawowa funkcja tych nazw polega na wskazywaniu (funkcja identyfikacyjna) i wyodrębnianiu (funkcja dyferencjacyjna) indyw-iduów osobowych. Sfera znaczeniowa nazw- osobowych jest bardzo zredukow-ana, w niektórych podklasach (imiona, nazwiska) może zbliżać się do zera, w innych (przezwiska, niektóre pseudonimy) utrzymuje się w większym lub mniejszym stopniu. Istnieją również pewne typy słowotwórcze nazw- osobowych, które w- sposób regularny wyrażaią określone stosunki znaczeniowe, por. Mazurowa = żona Mazura, mężatka; Mazurówna = córka Mazura, panna.

Nazwy osobowe nie biorą zasadniczo udziału w opozycji liczba pojedyncza - liczba mnoga. W pewnych jednak wypadkach możliwe jest użycie na-