WSP J POLN25492

NAZWY GEOGRAFICZNE

EWA RZETELSKA-FELESZKO

Nazwy terenowe. - Nazwy miejscowe. - Nazwy wodne. - Toponimia miejska. - Bibliografia

Nazwy terenowe

Nazwy terenowe (mikrotoponimy) powstają z reguły w wiejskich mikro-wspólnotach komunikatywnych. Ich liczba w poszczególnych wsiach jest różna, zależna zwykle od czynników pozajęzykowych: wielkości i rozczłonkowania gruntów, a także od rzeźby terenu. Na obszarach górskich jest znacznie więcej nazw terenowych niż na obszarach nizinnych. Zmiana drobnej własności chłopskiej na wielką własność państwową czy spółdzielczą przyczyniła się do zaniku wielu wcześniejszych nazw terenowych.

Do nazw^ terenowych zalicza się nazwy niewielkich obiektów: pól i ich części, łąk, bagien, wzgórz i innych nierówności terenu, lasów', dróg itp. Niekiedy z lądowymi nazwami terenowymi łączone są - ze względu na wiele podobieństw - nazwy niewielkich obiektów' wodnych: strug, małych rzek i jezior.

Nazwy terenow^re tworzone są z reguł}’ przez ludność używającą gwary ludow^rej, mają więc wiele cech gwarowych: fonetycznych, słowotwórczych i leksykalnych. Jest to klasa nazw stosunkowo szybko zmieniająca się, o ży-w'ej motywacji nazwotwórczej, przejrzystej dla użytkowników.

Większość nazw znanych ze źródeł historycznych lub z eksploracji terenowej - to nazwy powstałe niewiele wcześniej od ich dokumentacji, choć zdarzają się tu także archaizmy. Nazwy większych obiektów: lasów i puszcz, grzbietów górskich, rozległych dolin to z reguł}' nazwy starsze.

Analiza nazw terenowych pozwala na prześledzenie powstawania i rozwoju nazewmietwa geograficznego. Można wyobrazić sobie obszar Polski w czasie, gdy była to niezasiedlona kraina lasów i puszcz przeplatanych polanami, pełna jezior i mokradeł, poprzecinana rzekami i strugami, ze wzno-