WSP J POLN254113

imiona 433

nizacja semantyczno-morłologiczna). Dwuczłonowe nazwiska kobiet wywodzą się najczęściej z połączenia nazwiska panieńskiego z nazwiskiem męża {Zofia Kossak-Szczucka) albo z połączenia nazwisk dwu kolejnych mężów (Maria Pawlikowska-]asnorzewska). W pierwszym przypadku obowiązuje szyk: nazwisko panieńskie + nazwisko męża (w nazwie Uniwersytet Mani Curie-Sklodowskiej ustalił się szyk niezgodny z tą normą). Obecne przepisy prawne dopuszczają również możliwość przyjęcia przez męża nazwiska żony.

W większości języków, w tym także w języku polskim, przyjęty jest szyk tradycyjny: imię + nazwisko (w języku węgierskim i japońskim obowiązuje szyk: nazwisko + imię). Szyk odwrotny stosowany jest w różnego typu wykazach alfabetycznych. W pozostałych wypadkach uważany jest za niepoprawny, bywa nawet traktowany jako oznaka braku wykształcenia i obycia towarzyskiego.

Dwuklasowy (imię + nazwisko) schemat nazwy osobowej ma charakter urzędowy. W stosunkach oficjalnych lub półoficjalnych nazwa osobowa może być reprezentowana przez samo nazwisko, natomiast w stosunkach nieoficjalnych używane jest na ogół tylko imię. Z tego względu traktowanie jednej z klas jako członu utożsamiającego, drugiej zaś jako członu odróżniającego pozbawione jest podstawy Zależnie od sytuacji każdy z członów może pełnić bądź jedną, bądź drugą funkcję (por. który Janekł, który Kowalski:).

Imiona

Zasób imion osobowych używanych obecnie w Polsce kształtował się w ciągu kilku wieków'. Na ów' zasób ustalonych w popularnych kalendarzach i spisach imion składa się wiele warstw’ onomastycznych o różnej chronologii i genezie. Jeszcze w pierwszej połowie XIł w. stosowany był niemal bez zmian zasób imion charakterystyczny dla okresu przedchrześcijańskiego. Bulla gnieźnieńska z 1136 r., w której znajduje się około 33C nazw' osobo-wych, zawiera jedynie kilka imion zapożyczonych z imiennictwa chrześcijańskiego {Piotr, Szyman) i pośrednie poświadczenia w nazwach miejscowych (Janowicy, jiirzewicy). Brak jeszcze w tym okresie opozycji: imię - nazwisko. Nazwy osobowe mają charakter jednoklasowy.

Staropolskie antroponimy występujące we wczesnym średniowieczu składają się z trzech zasadniczych grup. Jedną z nich stanowią imiona dwoi-członowe, z których wiele wyw^rodzić się może z czasów prasłowiańskich, na co wskazuje istnienie ich ekwiwalentów w' innych językach słowiańskich (polski Wrnastaw, czeski Vratislav, ruski Worotislaw). W źródłach staropolskich występuje około 500 imion tego rodzaju. Zawierają one około 150