WSP J POLN254112

432 CzesfaU‘ Knsyl, Nazwy osobowe

z wy osobowej w odniesieniu do większej - określonej lub bliżej nieokreślonej - liczby osób. Na przykład forma Walczakowe może być użyta w znaczeniu kolektywnym na oznaczenie wszystkich członków jednej rodziny bądź kontekstowo lub konsytuacyjnie określonej liczby reprezentantów danej rodziny, np. (bracia) Walczakówic. Użycia typu Jabłońscy (= Jabłoński -t- jego żona albo siostra) stanowią przykład liczby mnogiej eliptycznej, którą tłumaczy się skojarzeniem opartym na styczności (por. gwarowe ojce = ojciec i matka). Użycie imienia w liczbie mnogiej może mieć z kolei charakter metalingwistyczny. Zdanie typu obie Zosie już poszły jest eliptyczne w stosunku do obie panie/kobiety, dziewczyny, które mają na imię Zosia, juz poszły. Inne użycia antroponimów w liczbie mnogiej prowadzą do ich meta-foryzacji, np.: No, nie miałem racji? Same Napoleony, Ewy sięgają po męskie zawody. Zdaniem niektórych badaczy, przykłady tego rodzaju reprezentują okazjonalne przejście nazwy własnej w nazwę pospolitą.

Obowiązu jący w danym języku schemat pełnej nazwy osobowej jest wytworem dłuższego rozwoju hisiorycznojęzykowego i społeczno-prawnego. Typowym kierunkiem tego rozwoju jest przejście od nazw osobowych jed-noklasowych do nazw dwu- lub więcej klasowych (por. np. w języku rosyjskim: imię + forma od imienia ojca, „otczestwo” + nazwisko).

W języku staropolskim do identyfikacji osób wystarczały same tylko imiona. Dopiero w XIV-XV w. pojawiły się na szerszą skalę dodatkowe, fakultatywne elementy identyfikacyjne, np. przezwiska albo przydomki, formacje filiacyjne, określenia odmiejscowe. We współczesnym języku polskim obowiązuje prawnie wykształcony ostatecznie na początku XIX w. schemat nazwy^r osobowej dwuklasowej typu imię + nazwisko. Każdy z tych członów może być reprezentowany przez jeden lub dwa składniki [Jan Józef Szczepański, Edward Rydz-Smigty). W użyciu obiegowym człony dwuskładnikowe mogą być redukowane do jednego elementu składowego. Klasa imion w nazwie osobowe) mogła być wcześniej reprezentowana przez większą liczbę składników (np. Cyprian Ksawery Gerard Walenty Norwid - imię Kamil przyjęte przy bierzmowaniu), lecz obecnie przepisy prawne dopuszczają możliwość nadania tylko dwu imion. Za dwa imiona uważa się zwykle także i takie, które z punktu widzenia genezy są pojedyncze (odnoszą się do jednego świętego katolickiego), chociaż składają się z dwu wyrazów, np. Jan Chryzostom, Jan Nepomucen, Jan Gwalbert, Jan Kanty'.

Większość polskich nazwisk dwuskładnikowych wywodzi się z połączenia właściwego nazwiska z dawnym przydomkiem lub herbem szlacheckim (Dunin Borkowski, Grzymała Siedlecki), z przydomkiem rodowym chłopskim (Duda-Gracz. Nędza-Kubiniec), z pseudonimem legionowym lub partyzanckim (Rydz-Smigły, Składkowski-Sławoj) lub z połączenia nazwiska obcego z drugim członem, który stanowi polomzację członu pierwszego, np. Diirr-Durski (polonizacja fonetyczno-morfologiczna), Horn-Rogowski (polo-