WSP J POLN254235

Pograniczny charakter polszczyzny 561

tu wyjątkiem (np. poi. admonicja, afiliacja, akcydentalny itp. to wyrazy książkowe, aberracja, akomodacja, atrofia itp. to wyrazy specjalistyczne, natomiast ich zachodnioeuropejskie ekwiwalenty są słowami neutralnymi). Pod tym względem polszczyzna często różni się od języka rosyjskiego (np. poi. absorbować, amarant, amoniak itp. to wyrazy neutralne, zaś ich rosyjskie odpowiedniki są terminami specjalistycznymi). Wiele międzynarodowych słów ma w polskim słownictwie swoje rodzime synonimy (np. absencja - nieobecność, adekwatny - odpowiedni, aktualny - obecny, anemon - zawilec). Poza tym, rodziny słowotwórcze koncentrujące się wokół międzynarodowych jednostek są w’ naszym języku o wiele mniej rozbudowane niż wr językach zachodnioeuropejskich. Często wiąże się to z nacechowaniem stylistycznym jednostki, np. nacechowane w języku polskim słowo afekt grupuje wokół siebie 3 słowa pokrewne, odpowiednia rodzina słowotwórcza w języku angielskim zawiera 8 słów, w języku francuskim - 11 słów, w' języku hiszpańskim - aż 13 słów.

O centralnym lub peryferycznym położeniu danego języka świadczą także proporcje między wyrazami międzynarodowymi a międzynarodowymi kalkami strukturalnymi. Zastępowanie wyrazów międzynarodowych ich kalkami to świadectwo luźniejszych więzi danego języka z centrum ligi, np. poi. nosorożec, ros. nosorog, szw. nosbórning, węg. orrszaruu jako kalki gr. rbinókeros, gdzie rbis “nos, keras ‘róg* wobec niem. Nashom/Rbinozeros, ang. rbinoceros, fr. rbinóceros, hisz. rinoceronte, wł. nnoceronte, choć także poi. hipopotam, ros. gtppopotam, niem. Hippopotamus, ang. bippopotamus, fr. bippopotame, hisz. hipopótamo, wł. ippopotamo w^robec niem. Flusspferd, szw. fodhast, węg. viziló będących kalkami gr. bippopótamos, gdzie hippos ‘koń’, potamós ‘rzeka’.

Układ ligi słownikowej i związki między współtworzącymi ją językami to zjawiska zmienne w czasie. Rozwój kontaktów' gospodarczych, naukowych, kulturalnych pociąga za sobą wzrost liczby międzynarodowych elementów różnego typu w słowmikach europejskich. Ostatnie lata przyniosły ekspansję słownictw-a i frazeologii, której źródłem jest język angielski - dotyczy to i słownictwa ogólnego, i specjalistycznego. Tendencja ta wydaje się przybierać na sile, a efektem jej jest coraz ściślejsze zespolenie języków składających się na europejską ligę słownikowy.