WSP J POLN254261

pólncchokfenowy 587

by liczby pojedynczej icia ' idę’, niosą, lubią polegać mogą na przejęciu białoruskiego akania w wygłosie w określonych pozycjach fonetycznych (Turska, 1948). Nieakcentowane e zmienia się na np. idzi, więzisz:

-    inna niż w polszczyźnie ogólnej repartycja o i o (tj. w wymowie - u), polegająca na pierwotnym braku (usunięciu) pochylenia, np. noż, mg, wózek, sol, miód, głów, osob, sióstr, główka, dróżka, zrób, połóż, módl sie, niósł, wiódł. Samogłoska u (pisana przez o) została wprowadzona wtórnie do in-r.ych form i wyrazów niż w języku literackim, np. ostrożnie, gwoździe, powrotny, paciorek, podwieczorek;

-    rozłożona wymowa samogłosek nosowych w śródgłosie także przed spółgłoskami szczelinowymi, np. parzondny, wstonżka, wonski. renka, trzen-

Na końcu wyrazu przeważa odnosowdenie: hende, ido, nioso, herbato, ale może wystąpić też (słabe) rozłożenie nosówki, np. modło” sic¹. Z kolei od-zosowienie zdarza się też w śródgłosie, np. minewszy;

-    rozróżnienie dźwięcznego b od bezdźwięcznego cb, np. hałas - chata;

-    miękkość ch przed e, i, np. pencbierz, ze smiechiem, grzechi, orzecbi;

-    miękka wymowa t we wszystkich pozycjach, np. J ipa, tampa, t en;

-    pólmiękka wymowa spółgłosek s', z , c (wobec ogólnopolskiej miękkości wymowy i. ż, ć), np. s' ano, z' ima, c icbi: wobec wystrzegania się tej cechy przez warstwy wykształcone powitały także formy luperstaranne, np. Rosja, kolacja, ź nim;

-    często zmiana rodzaju rzeczowników nijakich na żeńskie, mogąca czasami prowadzić do zaniku rodzaju nijakiego rzeczowników, np. cienżka łoż-ka, podbita oka, zamarżnienta masła (jeśli występuje także w przypadkach zależnych: podbitej oki itd.)j

-    wyrównania w paradygmacie, np. demb, gałenź, pieniondzy, genszcz gąszcz

-    brak rozróżnienia form męskoosobowych od niemęskoosobowych, np. chłopy pisali, kobiety chodzili, psy szczekali, organy grali;

-    częsta końcówka -u w celowniku liczby pojedynczej rzeczowników męskich, np. chłopaku, żebraku, koniu;

-    brak odrębnej formy wołacza, np. pan Jozef, idzim do domu;

-    dopełniacz liczby mnogiej rzeczowników żeńskich na -ów, np. tych wronów;

-    wyrównania w zakresie form czasownika, np. parć, tarć, umarć według parli, tarli, umarli; szlem, szłes' - według szła lub szedłam, szedłasz (tak! w 2. osobie liczby pojedynczej -s' zastąpiono przez -sz) - według szedłem; ona umarłam, pani chodziłam - według form 1. osoby;

-    analityczne formy czasu przeszłego my robili, wy robili (wszakże obok robi lim, chodzi lim);

-    użycie jest także w znaczeniu ‘są’, np. jest. takie kobiety, czy jest bułkii;

-    używanie czasu przeszłego wyrażanego imiesłowem, np. jtfi był wypiwszy, oni byli zabrawszy;