140

140

12. KONSTRUOWANIE KÓŁ ZĘBATYCH

12.1. DOKŁADNOŚĆ WYKONANIA UZĘBIENIA

12.1.1. KLASY DOKŁADNOŚCI I RODZAJE PASOWAŃ, wg [15]

Ustala się dwanaście klas dokładności wykonania uzębienia kół zębatych.

Dla kół zębatych w ogólnej budowie maszyn korzysta się z 6, 7, 8, 9 klasy dokładności (tabl. 5.2.10, 5.2.22).

Dla każdej klasy dokładności ustala się określone wymagania dotyczące: - dokładności kinematycznej,

-    płynności pracy,

-    przylegania zębów.

Dopuszcza się przyjmowanie wymagań dotyczących dokładności kinematycznej, płynności pracy oraz przylegania zębów z różnych klas dokładności z następującymi ograniczeniami:

-    wymagania dotyczące płynności pracy mogą być przyjmowane z klasy wyższej najwyżej o 2 klasy lub niższej o 1 klasę niż wymagania dotyczące dokładności kinematycznej ;

-    wymagania dotyczące przylegania zębów mogą być przyjmowane z klasy niższej o 1 klasę niż wymagania dotyczące płynności pracy.

Ustala się sześć rodzajów pasowań współpracujących kół przekładni A, B, C, D, E, H i osiem rodzajów tolerancji IT_n luzu bocznego x, y z, a, b, c, d, b. Symbole są uszeregowane w kolejności zmniejszania luzu bocznego i jego tolerancji (rys. 12.1.1).

Rys. 12.1.1. Rodzaje pasowań współpracujących kół

oraz gwarantowany luz boczmy

12.1.2. DOKŁADNOŚĆ WYKONANIA

W drugiej części tablicy danych technicznych zębatego koła walcowego (tabl. 12.2.8) przedstawia się dane do kontroli dokładności wykonania zębów kół wg jednego z następujących parametrów:

- długość wzdłuż wspólnej normalnej W przez z_w zębów

Tabl. 12.1.1. Zależność między rodzajem pasowań

a klasą dokładności kół zębatych

Rodzaj pasowania	A	B	C	D	E	H
Klasa dokładności
wg wymagań dotyczących płynności pracy	3 + 12	3 + 11	3+9	3+8	3+7	3+7

Rodzaje pasowań kół zębatych w zależności od klas dokładności (tabl. 12.1.1).

Rodzajom pasowań H i E odpowiada tolerancja luzu bocznego h, a rodzajom pasowań D, Q B, A odpowiadają kolejno tolerancje luzu bocznego d, c, b, a.

Oznaczenie dokładności wykonania składa się z symbolu klasy dokładności, symbolu rodzaju pasowania i numeru normy.

PRZYKŁAD OZNACZENIA dokładności wykonania koła stożkowego 7 klasy dokładności, z pasowaniem C i odpowiadającym mu rodzajem tolerancji luzu bocznego (c)

7-C    PN- 80/M -88522.03

Dla kół walcowych - PN-ISO 1328-1:2000; 1328-2:2000 dla kół stożkowych - PN-80/M-88522.03; dla kół ślimakowych - PN-80/M-88522.04.

Przy kombinacji klas dokładności oznaczenie dokładności wykonania koła składa się z trzech liczb i dwóch liter oraz numeru normy.

Pierwsza liczba oznacza klasę wg wymagań dotyczących dokładności kinematycznej, druga - klasę wg wymagań dotyczących płynności pracy, trzecia - klasę wg wymagań dotyczących przylegania zębów. Pierwsza z liter oznacza rodzaj pasowania, druga - rodzaj tolerancji luzu bocznego. Liczby między sobą oraz od liter oddziela się myślnikami.

PRZYKŁAD OZNACZENIA dokładności wykonania koła walcowego 8 klasy wg wymagań dotyczących dokładności kinematycznej, 7 klasy wg wymagań dotyczących płynności pracy, 7 klasy wg wymagań dotyczących

przylegania zębów z pasowaniem B, tolerancja luzu bocznego o :

8-7-7-Ba PN-iSO 1328-1, PN ISO 1328-2 IENIA KÓŁ WALCOWYCH, wg [15,52]

(12.1.2.1);

-    grubość zęba wzdłuż stałej cięciwy zęba S_c i wysokość pomiarowa do stałej cięciwy h_c, odpowiadające nominalnemu położeniu zarysu odniesienia (12.1.2.2);

-    wymiar przez kulki M (nie jest podany) [12].

12.1.2.1. DŁUGOŚĆ WZDŁUŻ WSPÓLNEJ NORMALNEJ W

PRZEZ Z_w ZĘBÓW

1. KOŁA O ZĘBACH PROSTYCH

Długość wzdłuż wspólnej normalnej (długość pomiarowa W ) - odległość między różno imiennymi powierzchniami bocznymi zębów koła zębatego walcowego mierzona wzdłuż wspólnej normalnej do tych powierzchni (rys. 12.1.2).

Liczba zębów na długości wspólnej normalnej (z_w ) * lięzba zębów koła zębatego walcowego znajdująca się w obrębie długości wzdłuż wspólnej normalnej (rys. 12.1*2);

z_w=f(z) (tabl. 12.1.2), gdzie z - liczba zębów mierzonego koła.

Nominalna długość wzdłuż wspólnej normalnej (dla a = 20°), mm    W₁ = (W"+0,684x)jn,

gdzie: W* - długość wzdłuż wspólnej normalnej dla

ffl=lmra; W"=f(z), mm (tabl. 12.1.2); x - współczynnik przesunięcia; m - moduł zazębienia, mm.