8

ae, którzy tego pojęcia uży (pisze się nawet o dyskursu¹ tama w praktyce społeczn.j ^{! ,ub} dyskurs z osoba

pienia z ogólnym dyskur

<owego używania języka dc

5w mediów na różne tema ^m P°i^iem teoretycznym sam sposób?

różne tematy: o zespole omunikowania informacji, dad: dyskurs medialny na >ejskiejj.

społecznych przestrzeni, up spofecznych na różne ainym, ile z dyskursami enikają.

ik analizować uogólniony ■oi takiego jak jeden dys-

?prezentatywne opisanie posób w mediach odbija icych treść komunikacji

akimi sposobami można osób czy grup społecz-^h; zwi'92ane z różnymi 'jest to niezbędne, sta-o za sobq istotnych nie-u dyskurs mediów.

i

| PO CO BADAĆ DYSKURS MEDIÓW?

i

i

Media masowe są niezmiernie istotnym elementem otoczenia człowieka, ponieważ stanowią jedno z głównych źródeł informacji; pokazują świat, definiują pojęcia, opisują zjawiska, porządkują, hierarchizują, podpowiadają interpretacje.

Zachowania komunikacyjne mediów nie są „niewinne” i właściwie nigdy nie mają absolutnie bezinteresownego charakteru. (Podobnie zresztą jak zachowania komunikacyjne pojedynczych ludzi).

Komunikacja odzwierciedla hierarchie społeczne i relacje władzy i podporządkowania w stosunkach między ludźmi; odbija sposób myślenia o święcie, definicje ważnych pojęć, jakie stoją za naszym o tym świecie myśleniem; ukazuje sposób myślenia o odbiorcy, założenia co do tego, czy - i jak - odbiorca ma się do naszej wypowiedzi ustosunkować, ile mu w tym dajemy wolności; na ile skłonni jesteśmy do uwzględnienia jego racji, do dyskusji lub wręcz przeciwnie - odcięcia możliwości dialogu.

Taka dynamika funkcjonuje wewnątrz indywidualnych relacji komunikacyjnych (językowych i pozajęzykowych) między ludźmi. Działa też na poziomie komunikacji społecznej - także wówczas, kiedy dochodzi do komunikacji pomiędzy mediami i ich odbiorcami.

Dyskurs nie bierze się znikąd: jest mocno uwarunkowany tym, co obie komunikujące się strony wiedzą o świecie i jaki poziom wiedzy mogą zastosować w danej sytuacji; jest 2atem uwarunkowany i historycznie, i społecznie, i kulturowo; podlega naciskowi konkretnej sytuacji komunikacyjnej i kontekstowi, w którym ta sytuacja zachodzi.

Te uwarunkowania mają szczególnie duże znaczenie społeczne w wypadku komunikowania się za pośrednictwem mediów, które jest tematem tej książki.

Analiza dyskursu medialnego oraz dyskursów przenoszonych i rozwijanych za pomocą mediów masowych ma więc najczęściej prowadzić do jednego z opisanych niżej celów -albo kilku z nich, w różnych proporcjach. Może ona mieć na celu:

1

   odkrywanie i opisywanie perswazyjnego wymiaru dyskursów medialnych oraz badanie środków używanych w tych dyskursach do wywierania wpływu na ludzi;

•    odkrywanie i odsłanianie, w jaki sposób dyskursy mediów wyrażają polityczne, ekonomiczne, społeczne interesy różnych jednostek i grup społecznych;

•    analizowanie i odkrywanie, w jaki sposób w dyskursach mediów ujawnia się nierówny dostęp różnych jednostek i grup społecznych do wiedzy, do możliwości wytwarzania i dystrybucji własnych tekstów oraz artykulacji własnych interesów;

•    odsłanianie relacji władzy wpisanych w dyskurs; wskazanie, jak w dyskursach medialnych wyraża się dążenie różnych podmiotów do podkreślenia lub umocnienia własnej pozycji w hierarchii społecznej, a także - na bardziej ogólnym poziomie - do narzucenia odbiorcom własnej, hegemonicznej wersji porządku społecznego, hierarchii wartości, interpretacji ważnych pojęć i zjawisk;

•    denaturalizację dyskursów; zakwestionowanie „naturalności", „oczywistości", „zdroworozsądkowego charakteru" zawartego w nich opisu i interpretacji świata