CCF20090702023

IDEOLOGIA I IDEALIZM

1. IDEOLOGIA I MORALNOŚĆ

Ideologia przybiera pozory nauki, ale mówiąc o niej, podważamy wiarygodność moralności. Podejrzenie o ideologię zadaje moralności najcięższy cios, jaki został jej kiedykolwiek zadany. Oznacza prawdopodobnie koniec całej tradycyjnej etyki, a w każdym razie wstrząsa teorią powinności i wartości.

Moralność, rozumiana jako zbiór reguł postępowania opartych na uniwersalności maksym lub na hierarchicznym systemie wartości, zakładała rozumność. Posiadała swoją oczywistość i dawała się ujmować w akcie intencjonalnym analogicznym do aktów poznawczych. Jako imperatyw kategoryczny, aksjologia należała do dziedziny Logosu. Historyczna względność moralności, jej wariacje i warianty, zależne od struktur społecznych i ekonomicznych, nie podważały tej rozumności w sposób zasadniczy: sytuację historyczną i społeczny partykularyzm można było poprawnie interpretować jako „subiektywne” warunki dotarcia do Logosu i jako konieczne na tej drodze etapy; zmienne warunki jasnego widzenia, które nie spadały gotowe z nieba i które przeszły przez okresy ciemności. Relatywizm, do którego zdawało się skłaniać doświadczenie, łagodziło przekonanie, że ewolucję historyczną można rozumieć jako proces odsłaniania się rozumu, jako stopniową racjonalizację Podmiotu, któremu przeznaczone jest stać się wreszcie rozumnym absolutem, prawdziwie wolnym aktem lub skutecznym rozumem praktycznym. Pojęcie ideologii, używane w marksistowskiej krytyce burżuazyj-