CCF20090831047

70 Przedmowa

einfache stek iibersehende Ganze), wyłania się sama z tego bogactwa [treści], w którym jej refleksja ¹ wydawała się zagubiona.

W związku z tym, że —'jak wyżej powiedzieliśmy — substancja jest w sobie samej podmiotem, wszelka treść okazuje się refleksją własną podmiotu skierowaną ku sobie. Trwaniem, czyli substancją jakiegoś istnienia jest jego równość ze sobą samym; albowiem jego nierówność byłaby jego rozpłynięciem się. Ale równość ze sobą samym jest czystą abstrakcją, abstrakcja zaś jest myśleniem. Kiedy mówię „ jakość" — mówię prosta określoność. Dzięki jakości jedno istnienie różni się od drugiego, czyli jest właśnie istnieniem²; istnieje ono dla siebie samego, albo inaczej mówiąc: trwa dzięki temu właśnie, że jest w stosunku do siebie czymś prostym. Ale dzięki temu ³ jest ono także, co do swej istoty, myślą. W ten sposób dochodzimy do pojęciowego ujęcia tego, że byt jest myśleniem, i to jest właśnie źródłem owego wnikającego w sprawę zrozumienia (Einsickt), którego zazwyczaj brak zwykłemu, pozbawionemu pojęcia mówieniu o identyczności myślenia i bytu.

Ż drugiej strony jednak, jeśli trwaniem istnienia jest jego równość ze sobą samym, czyli czysta abstrakcja, to jest ono również swym własnym abstrahowaniem od siebie samego, czyli nierównością ze sobą samym i rozpłynięciem się, jest swoją własną stroną wewnętrzną i wycofaniem siebie z powrotem do siebie, swym własnym stawaniem się. Wobec tego, że taka jest natura istnienia i że dla wiedzy istnienie ma taką właśnie 46 naturę, wiedza nie jest czynnością, która operuje treścią jako czymś obcym, nie jest refleksją wycofującą się z treści i kierującą się ku sobie samej. Nauka nie jest owym idealizmem, który usunąwszy dogmatyzm oparty na twierdzeniach zajął jego miejsce jako dogmatyzm oparty na zapewnieniach, czyli dogmatyzm pewności samego - _x siebie⁴. Wiedza stwierdza, że treść jest jej własną wewnętrzną stroną; toteż jej czynność jest zarazem zatopiona w treści (sama wiedza bowiem jest imma-nentną jaźnią treści) i jest czymś, co wróciło do siebie (gdyż wiedza jest czystym równaniem się sobie samemu w innobycie). Czynność ta jest w ten sposób chytroś-cią, która pod pozorem wstrzymania się od działania przygląda się temu, jak określoność i jej konkretne życie, w mniemaniu, że działa dla własnego utrzymania się i we własnym interesie, okazuje się właśnie czymś wręcz przeciwnym, mianowicie działaniem, które samo się rozpływa i samo czyni się momentem całości.

Jeśli przedtem mówiliśmy o znaczeniu rozsądku od strony samo wiedzy substancji, to teraz z tego, co powiedzieliśmy, jasne staje się jego znaczenie, gdy określamy substancję jako byt. — Istnienie jest jakością, jest określonością równą sobie samej, czyli określoną

1

Ściślej: jej refleksyjne skierowanie się ku sobie, jej możliwość stania się całością.

2

„Dasein ist bestimmtes Sein; seine Bestimmtheit ist seiende Bes-timmtheit, Qualitat^u {Logik. t. I, str. 95).

3

Dzięki temu, że jakość — podstawa istnienia—jest prostą okre-ślonością, równaniem się sobie samemu, a więc abstrakcją.

4

Dogmatyzm oparty na twierdzeniach (der behauptende Dogma-tismus) to filozofia Kanta wycofująca się z treści, odrzucająca poznanie rzeczy samej w sobie; dogmatyzm oparty na zapewnieniach ... (ein versichernder Dogmatismus, oder der Dogmatismus der Gewissheit seiner selbst) —• to filozofia „wiedzy bezpośredniej", która również nie „przebywa" w treści, jest—jak później mówi Hegel ⁴— „wolnością w odniesieniu do treści i próżnością w stosunku do niej" (str. 75).⁴ Hegel - Fenomenologia ducha    7