CCI20110305010

Taka refleksja jest aktywność jako impuls

i sposobu jego realizacji” kształcąc postawę „otwartych oczu”.⁵⁹ Kształtuje

ona świadomość uczniów, ich przekonania, wartości i postawy oraz sposób    temat...”, „Czy możesz coś jeszcze dodać?”

ich myślenia prowadząc do wyjścia poza sferę poznania przez podjęcie T K • ^{Inne zwrot}Y podkreślają słuchanie i chęć zrozumienia „Czy chodzi ci działania.    ..    ₀ to, że...”, „Czy chcesz przez to powiedzieć, że...”, „Czy wskazujesz, że...”,

Można powiedzieć, że refleksja oznacza staranne rozważenie pewnego^^P,^ie wiem, czy dobrze rozumiem...” Pomocne mogą się okazać stwier-tematu, doświadczenia, idei, zadania lub spontanicznej reakcji, żeby móc ^£'lfedzenia ujawniające: „Nie rozumiem tego”, „Czuję, ze...”, „Obawiam się, pełniej pojąć ich znaczenie. Jest więc procesem, za pomocą którego‘|spm£że nie zdołamy skończyć w czasie”, „Niepokoi mnie...” Lecz głównym wydobywa się znaczenie z ludzkiego doświadczenia przez:

145

procesem formującym i wyzwalającym potencjalną i^^%astanowienia. Pomocne mogą okazać się charakterystyczne zwroty wska-ils ułatwiający zrozumienie „istoty swojego życia H |jl żujące na zaangażowanie i „wnikanie” w problemy w postaci: „Powiedz

•ałr„- W .' M^coś więcej o...”, „Czy mógłbyś coś wyjaśnić...”, „A co byś powiedział na ten

,vbM£;l

Stanisław Czesław Michałowski '

a)    Jaśniejsze zrozumienie badanej prawdy, np.: Jakie znaczenie dla klimatu ma wycięcie olbrzymich obszarów leśnych w strefie równikowej? Czy takie postępowanie było słuszne i uczciwe? Czy można było znaleźć inne rozwiązanie? W jaki sposób przyjęcie innych założeń zmieniłoby opis rzeczywistości?

b)    Zrozumienie źródeł wrażeń lub reakcji doświadczanych przeze mnie j w trakcie rozważania, np.: Co mnie szczególnie zainteresowało przy czytaniu „Małego Księcia”? Dlaczego? Co mnie szczególnie niepokoi? Dlaczego?

c)    Pogłębienie rozumienia skutków dla mnie jako ucznia i innych wynikających z tego, co pojąłem, np. jaki mogą mieć wpływ na życie moje, rodziny i przyjaciół oraz na życie ludności w uboższych krajach te usiłowania, które prowadzą do opanowania efektów ogrzewania się atmosfery?

d)    Wyrobienie sobie osobistego punktu widzenia co do wydarzeń, idei, prawdy lub zniekształceń prawdy itd., np.: Większość ludzi sądzi, że bardziej równy podział zasobów świata jest przynajmniej pożądany, jeśli nie wskazany moralnie. Być może, że mój styl życia oraz rzeczy uznawane przeze mnie za niezbędne przyczyniają się do obecnego braku równowagi. Czy jestem gotów rozważyć raz jeszcze czego potrzebuję aby czuć się szczęśliwym?

e)    Zrozumienie tego, kim jestem (co mną kieruje i dlaczego?) i kim mógłbym być w stosunku do innych, np.: Jakie uczucia budzą we . i mnie inni ludzie? Czy jestem wewnętrznie spokojny z powodu powstających reakcji? Jeśli nie — to dlaczego?

Oprócz refleksji istnieje mądrość celów oraz środków, którą określamy jako osąd pozwalający ocenić i wybrać właściwy cel realizacyjny. Człowiek, który realizując cele właściwe dla danej społeczności, winien również dostrzegać metody, za pomocą których jest w stanie je realizować.

W przeszłości celem był dobrobyt, uprzemysłowienie, wskaźniki produkcji itp. Nie dbano natomiast o metody i ich szkodliwość dla człowieka.

Dlatego też na tym etapie uczenia się ważnym zadaniem jest sformułowanie pytań, które poszerzą świadomość uczniów i skłonią do

pziecko. Przyroda. Wartości zadaniem jest uwrażliwienie uczniów na humanistyczny aspekt bycia w świecie przyrody. Trzeba to uczynić w sposób, który wykracza poza ich poprzednie doświadczenia i przyczyni się dzięki temu do wzrostu doskona-

' łości.    —^—

Ważną rolę w procesie kształtowania postaw proekologicznych od-• grywają przysłowia, powiedzenia czy fraszki. Te ostatnie bardzo mocno ; zapadają w psychikę dziecka stając się istotną treścią wpływającą na kształtowaną postawę. Oto niektóre z nich:

1.    Gdzie te wody czyste, gdzie te ryby, raki czy je człowiek wytruł czy też diabeł jaki?

2.    Lesie, jesteś piękny, lecz, gdy podejść z bliska widać ludzkie dzieło — śmieci wysypiska.

3.    Były knieje, bory, puszcze, ale człowiek ich nie ustrzegł,., bowiem chciwy w swych dążeniach, pejzaż ziemski ciągle zmienia.

4.    Im dalej w las, tym więcej drzew i tranzystorów gromki śpiew.

5.    Myjesz samochód w jeziorze, będzie lśniący i czyściutki, lecz czy wcześniej pomyślałeś, jakie będą tego skutki?

6.    Dymią kominy, pracuje fabryka,

wielka ciemna chmura do nieba pomyka.

Ale już po chwili na ziemię opada, niezdrowe rośliny później człowiek zjada.

Wspólna refleksja nad zdobywaną wiedzą może umocnić, zmobilizować i zachęcić do ponownego rozważenia, wreszcie dać większą pewność, że działanie, które zostanie podjęte indywidualnie lub grupowo, jest bardziej zgodne z tym, co rozumiemy jako „bycie osobą dla drugich . „Drogą doświadczania i refleksji prowadzi nie tylko do opanowania danego zakresu wiedzy ekologicznej, ale także skłania do szukania w życiu określonego sposobu egzystencji i dokonywania osobistych wyborów zgodnie z całościową wizją świata.