DSCN7865

tyką, motywacjami do pracy, równością płci, normami seksualnymi, postawami w stosunku do władzy i innymi orientacjami (np. Inglehart 1990; Inglehart, Abramson 1999; Inglehart, Norris 2009; Norris, Inglehart 2004; Dalton 2006; Nevitte 1996).

Twierdzą, że spójny konceptualnie i empirycznie demonstrowalny wymiar wartości materialnych/postmaterialnych istnieje z wartościami materialnymi na jednym biegunie i wartościami postmaterialnymi na przeciwnym oraz różnymi mieszanymi typami w pośrednich punktach tego wymiaru. Choć wymiar ten może zostać rozłożony na składniki, odzwierciedlając relatywny nacisk na bezpieczeństwo ekonomiczne i fizyczne, stanowi spójny pojedynczy wymiar. Leżąca u jego podstaw teoria utrzymuje, że ci, którzy doświadczyli relatywnie wysokiego poziomu ekonomicznego i fizycznego niebezpieczeństwa w trakcie lat kształtujących osobowość, mają tendencję do przyznawania największej wagi wartościom materialnym; natomiast ekonomiczny cud ery powojennej, w połączeniu z państwem dobrobytu, przyczynił się do zwiększenia liczby ludzi, którzy uważają ekonomiczne i fizyczne bezpieczeństwo za rzecz oczywistą i z reguły przyznają priorytet autoekspresji i jakości życia. Głównym punktem jest to, że skupiając się na jednym, jasno zdefiniowanym wymiarze, możliwe jest wygenerowanie teoretycznych wyjaśnień i prognoz, które mogą być empirycznie testowane.

Ponieważ zmienne, które wykorzystują ten wymiar, nie są skorelowane na poziomie 1,0, możliwe jest rozbicie go na podskładniki: wykorzystując analizę czynnikową głównych składowych, uzyskuje się jasny wymiar mate-rialny/postmaterialny w prawie każdym badanym społeczeństwie (Abramson, Inglehart 1995, s. 101-114); ale wykorzystując rotację varimax, można rozbić ten wymiar na dwa wymiary składnikowe. Jest to w pełni uzasadnione działanie: zastosowane podejście zależy od przyjętej teoretycznej perspektywy. W tym wypadku nasza teoria oznacza, że osoby przyznające najwyższy priorytet bezpieczeństwu ekonomicznemu (wyznaczonemu przez takie elementy, jak „walka ze wzrostem cen” i „wzrost gospodarczy”) będą także przyznawały najwyższy priorytet bezpieczeństwu fizycznemu (wyznaczonemu przez takie elementy, jak „utrzymać porządek” i „walczyć ze zbrodnią”) oraz relatywnie niski priorytet różnym celom postmaterialnym. Empirycznie tak właśnie jest, co odzwierciedla fakt. że wszystkie elementy materialne pokazują ujemną biegunowość (negative polarity) na wymiarze głównych składników materiałizmu/postmaterializmu. Niemniej jednak elementy zaprojektowane, bv zmierzyć bezpieczeństwo materialne, są mniej silnie skorelowane

z elementami zaprojektowanymi, by badać bezpieczeństwo fizyczne, niż zfe sobą nawzajem, a korzystając z rotacji varimax, można rozdzielić je na dwa odrębne czynniki (Flanagan 1982, 1987; Inglehart 1987).

Jeśli jest się szczególnie zainteresowanym wagą przywiązywaną przez ludzi do bezpieczeństwa fizycznego, to jest to uzasadnione. Lub też, idąc w przeciwnym kierunku, jeśli czyjeś zainteresowania teoretyczne dotyczą znacznie szerszego pojęcia wartości nowoczesnych w odróżnieniu od wartości tradycyjnych, to można wykorzystać zestaw wartości materialnych/ postmaterialnych jako wskaźnik tego wymiaru. Wartości te okazują się empirycznie silnym wskaźnikiem orientacji badanych w odniesieniu do równości płci, tolerancji dla grup mniejszościowych (outgroups), aktywizmu politycznego, aktywizmu związanego ze środowiskiem, zaufania interpersonalnego i wielu dodatkowych orientacji określanych jako „wartości związane z auto-ekspresją”.

2. Wartości postmaterialne: pojedynczy składnik szerszego wymiaru zmiany kulturowej

Sam postmaterializm jest tylko pojedynczym aspektem jeszcze szerszego procesu zmiany kulturowej, która przekształca perspektywy polityczne, orientacje religijne, role płciowe i zwyczaje seksualne rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego (Inglehart 1990, 1997; Inglehart, Welzel 2005; Welzel w tym tomie). Wyłaniające się orientacje kładą mniejszy nacisk na tradycyjne normy kulturowe, szczególnie te ograniczające autoekspresję.

W celu identyfikacji głównych wymiarów wariancji międzykulturowej, Inglehart i Welzel przeprowadzili analizę czynnikową, opierając się na średnim poziomie syndromów czynników dla każdego społeczeństwa i replikując analizę z pracy lngleharta i Bakera (2000)'. Dwa najważniejsze wymiary, które się wyłoniły, odzwierciedlały, po pierwsze, polaryzację między wartościami tradycyjnymi i świecko-racjonalnymi, a po drugie, polaryzację między wartościami związanymi z przetrwaniem i autoekspresją.

W pierwszym wymiarze wartości tradycyjne kładą silny nacisk na reli-gię, szacunek dla władzy ora/ wykazują relatywnie niski poziom tolerancji

¹ Aby poznać szczegóły sposobu przeprowadzenia tych analiz czynnikowych zarówno na poziomic indywidualnym. iak i społecznym, patrz: Inglehart. Hakei«'o»Mii