elementy kompozycji fotograficznej!

ręce lub inne przedmioty związane z modelem. Gdy fotografujemy człowieka na ulicy — tematem zdjęcia będzie... człowiek na ulicy, tematem głównym — człowiek, elementami uzupełniającymi — wszystko, co stanowi ulicę.

Elementy uzupełniająco konieczne są w obrazie nie tylko dlatego, że ich uniknąć nie jesteśmy w stanie, a dlatego, że bez nich nie byłoby treści obrazu, tak jak w zdaniu sam podmiot nie stanowi o jego treści, mimo że można by go nazwać tematem głównym. Elementy uzupełniające mówią o środowisku przedmiotu, wiążą go niejako z otoczeń uzupełniają obraz, dają mu nastrój, zamykają go jako całość.

tr.

i

Obok elementów uzupełniających, pełniących w obrazie konkretną rolę. istnieją elementy obojętne. Gdybyśmy Je z obrazu usunęli, treść jego nie zmieniłaby się. Elementy te są nieszkodliwe, lecz raczej należy ich unikać. Aparat fotograficzny rejestruje wszystkie promienie wpadające do obiektywu, rejestruje więc obrazy wszystkich elementów lematu. Elementy szkodliwe gubią w obrazie temat główny, zatracają jego czytelność.

itr.

6

Aby uniknąć chaosu, artysta musi przy budowaniu obrazu kierować się celowością. Wszystkie zamierzenia I wszystkie rozwiązania budowy obrazu muszą prowadzić do jednego celu: do wydobycia i podkreśl treści artystycznej obrazu. Wybierając temat, komponując poszczcgó! formy obrazu, nadając mu atmosferę i nastrój artystyczny powinniśi pamiętać, że wszystko to czynimy jedynie w celu osiągnięcia treści artystycznej. Innymi słowy: kompozycja jest narzędziem treści.

Przedmiot jest koniecznym warunkiem powstania obrazu fotograficznego. Jest on zjawiskiem fizycznym: jako takie może być odtworzony na obrazie fotograficznym. Tworzywem obrazu artystycznego może być dopiero motyw.

Motyw jest kształtem przedmiotu lub zespołu przedmiotów, zwraca- t jącym specjalnie uwagę, przyciągającym wzrok.

Oprócz pojęcia motywu istnieje drugie pojęcie, pozornie bardzo podobne do tamtego — pojęcie tematu.

Temat jest przedmiotem lub zespołem przedmiotów, którego odtwo- ¹ rżenie na obrazie zwraca uwagę i przyciąga wzrok ze względu na jego wyraz fabularny, onegdotyczny. Temat jest elementem obrazu, nadającym mu treść fabularną.

Rozpatrzmy oba te zjawiska na przykładach. Motywami obrazów będą: proste kształty słupów tclcgroficznych, obie kształty obłoków, jasne plamy słońca odbijającego się w falach czy szara powierzchnia zamglonego krajobrazu. Tematami są słupy przydrożne, wzdłuż których biegną druty telegraficzno, chmury na letnim niebie, świecąca w słońcu drgająca powierzchnia wody, zamglona przestrzeń krajobrazu. Motywy i tematy to te same przedmioty. Różnica między nimi zachodzi przy ich rozpatrywaniu. Przedmiot rozpatrywany jako kształt Jest motywem, ten sam przedmiot rozpatrywany od strony jego treści jest tematem. Podobieństwo między dwoma motywami jest inne niż podobieństwo między dwoma tematami. Szyja łabędzia i litera ,.S" to podobne motywy. Łabędź i nenufary na wodzie — to podobne tematy.

Celowość i porządek charakteryzują dzieło sztuki. Kompozycja ^to celowość l porządek elementów dzielą sztuki. Porządek ustalamy według specyficznych kryteriów. Jest to porządek Plastyczny. Jego zadaniem jest odpowiednie przedstawienie tematu głównego.

45