Gennep Obrz�dy przej�cia9

lub trzy miesiąt| przemieszczają się z kraalu* do kraalu; (3) nowty«oni_w głowy, po czym zabija byka lub owcę; (4) następnego dnia kandydaci fc*?¹ dy szparagów (z gatunku Asparagus offiM/s), któro dziewczęta przed chatą każdego z nich; (5) kolejnego dnia chłopcy udają elf na cwj? wietrze i myją się w zimnej wodzie (jak twierdzi Moritz Marker, celem jest^J lenia skóry); (6) obrzezywacz obdna część napletka; krew zostaje zebra* g kawałka bydlęcej skóry, który następnie kładzie się na łóżku chłopca; cztery dni nowicjusze pozostają zamknięci w domu; (8) po upłynięciu^ su wychodzą t drażnią się z dziewczętami, twarze mają pomalowane bła^i* a giowy przystrojone małymi ptaszkami I piórami strusia, często też wkfcją^ blece ubrania: (9) gdy rana się zagoi, goli im się głowy. Kiedy włosy odrosJ tyle. by można je było czesać, chłopcy stają się murrani (wojownftaml), W|& padku dziewcząt różnice są nieznaczne; (1) zwierzęciem ofiarnym noża* owca lub wól; (2) obrzezania dokonuje się w domu; (3) głowy dziewoj przystrajane liśćmi palmy dum lub trawami; (4) gdy rana ślę zagoi, dziewczę jest wydawana za mąż⁵¹. U Masajów z Tanganiki obrzędy wyglądają bardzo (o dobnie, różnice są niewielkie: (1) po operacji obrzezania wydaje się wielką uc* w której uczestniczą ojcowie nowicjuszy oraz wszyscy mężczyźni z okolicy; (2) n* dzi, nieżonaci wojownicy tańczą i zabawiają się ze swoimi kochankami; osobraenie obrzezanych trwa siedem dni; (4) w dniu wyjścia na zamąkzrfe qusze zattjają białego kozia, jego skórę dzielą między siebie, a kości anten do ognia. Jeśli chodzi o dziewczęta: (1) obrzezaniu poddaje się kia daeway równocześnie; (2) gol im się głowy; (3) do czasu, gdy rana się zabliźni pczcffl ją w domu; (4) tam przystraja im się głowy trawami, między które wtyka s« pióro, a twarze maiuje białą gliną; (5) wszystkie kobiety z kraalu bioąudn we wspólnej uczcie: (6) zaraz po zakończeniu uczty narzeczony dztazff wpłaca resztę wiana i wkrótce odbywa się ślub®. Choć opisane wyżej obrząd, mają niewiele wspólnego z dojrzałością fizyczną nowicjuszy, to jednak tnzton odmówić pewnego znaczenia seksualnego, albowiem dzięki nim chcęę i dziewczęta przedostają się do seksualnej społeczności dorosłych. Należy Ib stwierdzić, że jeśli ostatecznym celem tego aktu jest małżeństwo, to testom traktowane jako instytucja o charakterze społecznym, a nie jako związek Mc pW O* związek zaistniał bowiem już wcześnie) (przed ceremonią IMtoi wo wczesnym dzieciństwie (Merker nie podaje dokładnego wieku dzśewcsp gdy dziewczęta mieszkają w kraalu młodych wojowników, a każda znichmajtó nogo lub więcej kochanków, ale nie może zajść w ciążę®.

»Zbb.ibid.s.29*'2».

•Zflb Mortu Mwkw. Dlo Mml. o. 60-46.

“Zob tad .* 83.

•Kram ossrte pas*.ef5k»cłi pkwilon południowej i wschodniej Afryfo o | obronnym, o zabudowaniach stojących zwartym kręgiem, otoczonych kdcaily® draniem, ramykfljąęyoh plac przeznaczony dh bydła

W przypadku dziewcząt kolejne grupą wieku są kobiety zwrotne Swe włosy I menopeuza oznaczają wejście do grupy ostatniej Chłopcy natomia* nap pierw są myłonl (chłopcem!), następów* sipoSo (kandyóaiamO. przaz Owa tata już jako wojownicy, stają »ię tafcźo bemaO (nowtcjuszami lub uczniami), a w aęww murmni (prawdziwymi wojownikami). Są nimi do około trzydziestego roku żyda. po czym sir? żenią 1 zamieniają w mowo (dorośl)*. Ceremonia matzertatwj ma więc tutaj (podobnie jak u wielu innych ludów) charakter rytuału przejścia z jednaj grupy wtoku do drugiej.

Chciałbym jeszcze napomknąć o obrzędach plemienia Jao, ponieważ należą one zarówno do rytuałów związanych z grupami wieku, jak i do kategorii obrzędów dotyczących kolejnych okresów przejściowych (takich jak na przykład Wśród Todów w Indiach). Udyago* dziewcząt z plemienia Jao dzieł się na cztery etapy: (1) etap cipotu, który trwa od mniej więcej siódmego, ósmego czy dziewiątego roku żyda do pierwszej miesiączki: jest to okres odosobnienie, uświadomienia seksualnego, systematycznej deformacji mniejszych warg sromowych (nawet powyżej siedmiu centymetrów długości), tańców erotycznych itp . w tym czasie dziewczynkę wydaje się za mąz; (2) etap matengual. podczas którego świętuje się pierwszą miesiączkę; z chwilą jo; wystąpienia dziewczynka opuszcza męża i przebywa w odosobnieniu, gdzie uczy s>ę ją wszystkich tabu związanych z menstruacją; (3) etap cttumbu. to znaczy zespól obrzędów związanych z pierw szą ciążą; w piątym miesiącu goli się dziewczynie głowę, w szóstym izoluje od reszty społeczności l przekazuje wiedzę o macierzyństwie oraz tabu kobiet ciężarnych; (4) etap wamwana, czyli narodziny pierwszego dziecka; mąZ może podjąć stosunki seksualne z żoną jedynie wtedy, gdy uzyska zgodę wodza wioski, gdy dziecko potrafi już siedzieć lub gdy skończy sześć albo siedem miesięcy We wszystkich obrzędach bardzo wyraźnie widać solidarność płci⁸*, łatwo też zauważyć. jak rozległe są te obrzędy inicjacji.

U niektórych plemion Indian północnoamerykańskich lArapeho® Itp.) przejście z jednej grupy wieku do drugiej odbywa się poprzez rytuał o charakterze magłczno-religljnym, choć u większości ludów, u których istnieją podziały na grupy wieku, bardziej liczą się odwaga okazana na polu wałki tub też różnego rodzaju dary dla społeczności I festyny dla niej organizowane niż sam wiek. Ma on. jak się wydaje, znacznie mniejsze znaczenie.

*    Zob. bid, s. 06-67. Opisana przez Markera mstytucjs matteńsJwe pokazuje, ża U Masajów prowadzi ona do znacznio głębszych zmian w życai jedaosbi mt u nas.

"Zoo. Kań Weule. Wissonschaftucno Ergełmisse mahar aftnpflrąpfrscAen for* •eftunpsraoa tn Orno Sooostcn Oś&fnkas. Bcrtei 1908. s. 31-3*

•Zob. AHred Louis Kroeber. The Aropoho. fez.] dCeawwWOweiWi. tm o* the American Mu—um of Natura! History* 1904, Ł 16. s. 156-158

•    Unyepo: imcjacja.

ODOM MCM