Gennep Obrz�dy przej�cia0

o charakterze bezpośrednim, dzięki któremu opuszcza się jeden śwliu, czyó do innego¹⁰.

Procedury, o Których była tu mowa, znajdują zastosowanie nie tyto w ^ ntesienu do kraju tub większego terytorium, ale takie w odniesieniu dowftgk miasta dzielnicy miasta, świątyni, domu. Oczywiście, strefa neutralna w ty* przypadkach stopniowo się kurczy, aź w końcu staje się zwykłym fc3r?||ai%₍belką czy progiem'⁴ (wyjątek stanowią tu pronaos, narteks, westybul’ Mp}, Ra, wejsda-tabu broniącego dostępu do drugiego świata odgrywa przejścfcw^J rach miasta, brama murów okalających dzielnicę, drzwi do domu. Jak we* sacrum nie kryje się wytącznfe w progu, ale także w nadprożu ł w nadstupfce Wszystkie elementy drzwi stanowią całość i jeśli zachodzą zmiany w obrębie iy tualów z nimi związanych, to dotyczą technicznych szczegółów ceremonii. Ptfig zrasza się krwią albo czystą wodą. futryny smaruje kratą lub pechnłdtami.Zćnfe. sza się na nich święte przedmioty - podobnie jak na epistylu- Trumbul zpowj,

'• Zbiór tatach rytuałów został opsany w .Mśluałne. Recuełt de mythotogie. Blttn, tura pppulalra, traditton et usagos" 1079-1807. Niektóre z nich zakładają przenlMIefc choroby, natomiast te. która powszechnie zwie się obrzędami .oczyszczane”, są wyónt«i żeniem Idei przejścia od nieczystości do czystości. Wszystkie te idee, a co za tym kfct, odpowiadające im rytuały, są najczęściej tą sarną grupą obrzędów I ceremonii. Zob, tał-że Henr. Gaidoz. Un vtoux nte módżcal. Parls I082.

'* Doskonały opis rytuałów przejścia związanych z przekraczaniem progu zraj&ę się u Henr/ego Ctaya TTumbuBa (zob. The TTveshold&wenanQ. Przed progiem pata* na twarz, całuje 6ę go. dotyka ręką. przechodzi się przezeń, zdejmuje buty i prataea próg tub jest wę przez niego przeniesionym ftp. Zob. także William Crooke, The UKnęct IIte BrkJe, ,folk-Lore‘ 1902,1.13, a. 238-242. Rytuały te wyglądają Inaczej u różnychto dów l stają się bardzie! złożone. jeś» próg jest siedzibą ducha opiekuńczego domu roSó. ny lub bóstwa.

"Zob. szczegółowy wykaz chińskich praktyk dotyczących drzwi l bram w: Jusu Dooiitłle, Social Ufa ol the Cblrtese. New York 1865,1.1. s. 121-122, t. 2 oraz s. SiO-ait wrneim Grube Zur petónge* Vo*skun<Ja. Bertm 1901. s. 93-97: na temat magicoagi zdobnictwa drzwi zob Henry Clay Trumbull, The Threshold Covengnt, a. 69-741323.

* Pronaos: W świątyni greckiej przedsionek kolumnowy poprzedzający naos, oj* myszą pomcszczante w świątyni, w którym stal posąg bóstwa,

Narteks kryty przedsionek przed wejściem do nawy w bazylikach wczeenoebnaśd BKdgrfrbiamyrtsigch i »czasrx>śradn>owtecznych oraz w kościołach obrządku w&cto ■Stogo. przeznaczony dla katechumenów l pokutników; w architekturze średniowiaezrą ^■Rwfcwiascił s* w łuuchtę.

| Westybul: przedsionek w niektórych typach budowli świocklch; w domach pcywat-^HjchMwozykwi Gracę t Rzymu rmat najcząściei formę korytarza; w budynkach puBłn-nych uyi bfuiJzlę) rozbudowany i ozdobhlejszy; w pałacach nowożytnych (XVl-XVU«MK l«edookój o charaKMrze raprazantwcyjnym; obecnie stanowi pomieszczania pm Mowo w budowlach publicznych (teatry, sala koncertowe lip.) - przyp md. poi.

mam

Rozdiwt B

du niezrozumienia tego faktu w monografii poświęconej zjednoczeniu poprzez próg" pominął interpretacjo naturalną, mimo ze pisząc u greckim progu z brązu, stwierdził, iż to on Jest starożytnym synonimem zewnętrznej granicy duchowego Świata^-. Mówiąc dokładniej, drzwi są granicą między Światem zewnętrznym « domowym (gdy mówimy o zwykłym mieszkaniu) l między rzeczywistością sarnin a prołanum (gdy jest mowa o świątyni)¹*. W tym sensie „przejście przez próg* oznacza włączenie do nowego świata. Aftaten me szczególne znaczenie w obrzędach zaślubin, adopcji, święceń i pogrzebu.

Więcej Wormacji na temat rytuałów związanych z przejściem przez drzwi możno znaleźć w kolejnych rozdziałach niniejszej książki. Wynika z nich, 12 obrzędy dokonujące się na progu mają charakter rytuałów okresu przejściowego Obrzędy .oczyszczenia' (obmywanie się, oczyszczanie z brudu) są wyrazem rytuałów wyłączania z dawnego środowiska, po których następują rytuały włączenia (witanie solą, wspólna biesiada itp ). Rytuały progu nie są więc rytu* ataml „zjednoczenia" sensu strtcto. ate obrzędami przygotowującymi do zjednoczenia i poprzedzonymi z kolei rytuałami przygotowującymi do okresu przejściowego.

Co za tym Idzie, proponuję, by termin rytuały preHminalne odnosił stę do rytuałów wyłączenia z dawnego świata, termin rytuały llmmtne - do obrzędów odprawianych podczas stanu przejściowego, natomiast termin lytjatyposttmMne -do rytuałów włączenia do świata nowego.

Prymitywne bramy w Afryce są zapewne pierwotną formą bram, których bardzo rozwinięte przykłady znajdujemy na Dalekim Wschodzie*. W tych cywilizacjach bramy nie tylko przybrały charakterniezafeżnych budowli o odrębnych walorach architektonicznych (na przykład bramy poświęcone bóstwom, władcom. wdowom), ale także - przynajmniej w szintoizmie 1 taołzmie - stanowiły narzędzie aktów obrzędowych (zob. opisy rytuałów dzieciństwa). Podobna przemiana bramy magicznej w monument dokonała się zapewne w przypadku rzymskich łuków triumfalnych. Odprawiający triumf musiał najpierw, za pomocą

•N« podzielam opinii Homyego Cteya ThimbuBa. jakoby próg był czymś w rodzaju pierwotnego ołtarza, ołtarz natomiast wyobrażaniem progu. W rytuałach związanych z progiem także krwi nie nadawałbym znaczenia większego niż wodzie albo zwykłemu dotykowi. Moim zdaniem wszystkie te rytuały moją charakter rytuału włączenia lub zjednoczenia.

" Na temat bram w Chinach zob. GUbert Combaz, Sdpwłurw «wpśhaha de la Chlna, BruxQlies 1906, s. 27-33; Justus DoołlttlS, Soehl Uh ol tM Cttome, I. 2, r.. 209-300; na temat bram w Japonii zob. William Eliot Griffis w Henry Clay Trumbull The Tlmhottf Cowant, aneks, s, 020-324; Basll Hall Chamberlain. Jtpaime timgs, Tokyo-lo.ndon 1890. s. 358 (fonO; Nekl Gordon Munro, Pito** CuttuminJapan, .Trarv ucdons ol lho Assatk: Sooiety ol Jnpan" 1906, t, 84, s. 144.

Przędła Itzyozne