Gennep Obrz�dy przej�cia4

land⁵1 Inni, We Francji takie badanie prowadzili między Innymi Albert Am

I    Uon Marto* w Niemczech - Felix Uebrechr, Richard Andree, Theodor Kocft. i Gtunberg i Fritz Schultze⁵: w Holandii - Comells Petrus Tieto, George Alesande Witken i Albertus Christiaan Kruljt⁵; w Belgii - Eugńne Monsour ’ i Alfons de Cocfc I w Stanach Zjednoczonych - Daniel Garrison Brinton*. Należy jednak zauwazye, że przedstawiciele szkoły animistycznej nie wypracowali rygorystycznej kteyt kacjl opisywanych wierzeń i obrzędów. Ich dzieła są zbiorami i zestawiemam oderwanych zjawisk, które występują w danym środowisku i me wpisują $ię w żadną rytualną sekwencję, a nie systematycznymi opracowaniami. Bez wątpię nia widać tu wpływy Adolfa Bastiana, który odkrywszy w młodości VÓAergedwv ken'. pozostał temu pojęciu wiemy aż do końca swojej kariery. Wpływ ten jest widoczny w Cywilizacji pierwotnej Tyłom - dziele, które przez blisko trzydzieści I łat służyło za fundament dla wszelkiego typu badań komplementarnych.

Inny kierunek poszukiwań pojawił się wraz z pracami Wilhelma Marmhard- I ta*. Nie zauważano go aż do chwili, gdy następca Mannhardta. James Gewge |

^JZob Andre* Lang Myth.RtoiaiandReligw. London 1891.21. id. The Maklflgtf I Rofigkm, London 1899; Id.. Magie and Rehgion, London 1901; Edward Cłodd, Tom, f<

Jot. London 1896; Edwin Sldney Hartland, The Science ot Fairy Tafes. London 1891; id, The Legend ot Persem. London 1894-1896.3 L. wybrane rozdziały.

*Zob Albert R6vtiłe, Protógontines de ITastorie des reUgnns. Pans 1881; id., ŁsB r&gions des peuples rmcb/IHses. Parts 1883,2 L (zob. także pisaną w tym samym duchu pracę Michete Revona Le śhintośme. Jłevue de Iftstoire des rehgion" 1904-1905,

148-52), Leon ManWer. Lu survrvanc© de Tamę et do 1'tdOe de fustico chez fes pouptoi non cMNsć$. Pans 1894 oraz liczne artykuły opublikowane w ;Revue de 1'htetoke etos r& kgions' do roku 1906.

' Zob. Feta llebrechL Zut Uaflcsfamde. HeUbronn 1879; Richard Andree. Ethnogr* phfcche Paraflęfen uod yergtoche, Stuttgart 1878 (seria 1); Id., Ethnographischo Panie-len unć V&gl&cho. tópaJg 1889 (seria2). TheodO' Koch-Grunberg. Zum Ammsmus dr sudamenkanracben Indaner, Leidon 1900; Fritz Schulzte, Der Fetischlsmus, Leipzlg 1871; kL. Psychologie der Natutótker, Leipzig 1900.

'Zob. Comeits Petrus Ttale, Manuel de Thtstofredes rebglons, Parts 1885: Georgi Nexandec Wttken, Hol arumrm tuj den volken van den Indlschen Archipoi, Jndechi 1884.16 oraz 1885, t. 7; AfcertL* Crinsfcaan Knityl. Het anrmm m den IwWcrier . ffldWpoL^wwihageieo?.

L ¹ Zob. Eugene Monaeur. L'śme pupiffine, .Rewie de łtełoke des reHgtona* 1906,

II    Al.nr 1. %. 1-23. W.. Iśme poocef, ,Revue de fhbtokedes roligians* 1905, L 51. nr3, MBS. 361-375.

•    Zob. Dani* Carmen Brtnlon. The Rehgion ol Primffjye Peoptes, Now York 1887

⁸ Zob Wihelm Iśannherdi. HWd-undFbldkiite derGermanen. L 2: Anbke WWd-und I Fołdkufic eus nordeuropSscrier tiberfeferung, Berlin 1877; W„ Mytofogrscho Forachuogen I euf dom NscrikUM, Slrmbuig-lonóon 1884

•    WtorgManten idee antenę. zwane także Ideami regionalnymi lub tiMtrt I ludów.

Frezer'⁰, wskazał korzyść! wynikając* z taj nowej orientacji Mannharot i Frezer stworzyli szkolę, którą Wiliam Robertson Smith” wzbogacił o nowo podejść* badania nad sacrum, czystością i nieczystością. Przedstawicielami tej szkoły są tacy badacza jak: Edwin Sidney Hartland, Alfred Ernest Crawtey. Arthur Barnard Cook. Jana EHen Harrison i Frank Byron Jawni'¹ w Anglii, Albrecht Oietench i Konrad Theodor Preuss¹³ w Niemczach: Salomon Remach oraz Henri Hubert i Marca! Mauss’⁴ we Francji: Eduard Hoflmann-Krayar* w Szwajcarii W gruncie rzeczy szkoła Bastiana i Tyfora oraz szkoła Mannhardta. Smitha I Frezera sąze sobą ściśle związano.

W tym samym czasie |ednak rodziła się jeszcze mna szkoła - szkoła dyna-mistyczna. Robert Ranulph Maren'⁴ (Anglia) oraz John Napoleon Bnmon Hewm*' (Stany Zjednoczone) zdecydowanie odrzuć* teorię animistyczną (pokazał jej niedostatki, zauważone wcześniej przez Comelisa Petrusa Tatego, zwłaszcza polizoizm i polizoolatryzm¹") i stworzyli teorię dynamistyczną. którą rozwinęli mlę-

* Zob. James George Frazer The Gottan Bough. London 1900,3 L (pofctis wyde-nteZfote/oaręoOtum, Henryk Kleczkowski, wyd. 1. Warszawa 1962) opera Hę na jednotomowym. skróconym wydanu z 1922 rokuj. id. Lcctures on ffw Far* Horny ot tfie finęship. id.. Adonis. Anis. Ostit, London 1907.

” Zob. William Robertson Smith, Lectums on the Rebglon ot ihe Sarnim, Erfnburgn 1689.

¹² Zob. Edwin Sidney Hartland, The Legend od Pemus, wybrane rozdziały oraz artykuły opublikowane w .Fołk-Lore’, Alfred Ernest Crawtey, The Mysec Rosę. London 1902; Arthur Bernard Cook, The Eumpm Sky-God, „Fotk-Loio* 1904,1 15.8.264-315, 389-428; 1905,1.16,8.260-332,482; 1906, L17, s. 27-81.141-173,308-348.427-453; 1907, Ł 18, s. 24-63 oraz artykuły opublikowana w .The Cłassicai Rav*w" 1903, Ł 17; 1904.1.18, sześć artykułów; Jane Ellen Harrison, Prologomona to the Siudy ot Greek flo-iigton, Cambridge 1903; Frank Byron Jevons, Introducbon 10 the Hisiory. ot Rotigron, London 1896.

‘‘Zob. Albrecht Dieterich. Bne Mrthwltłurgio, Leipzlg 1903; Id., MutterErde, Leip-zig 1905 ora2 inne prace; Konrad Theodor Preuss. Phaffisd* FrucWba/feisd&rwnfln ab Triger des attmadkanschen Dremas, ArchN tur Antropologie' 1903.129. s. 129-188.

*Zob. Salomon Reinach Cubs. mythes et retgiona. Ł 1-3. Pans 1905-1906 (1905-1923.5 Lj - zbiór artykułów opublikowanych po roku 1892; Henn Hubert. Marce) Mauss. Essaisor la naturę er la fonchon du sacnSce, .Laanee socłOkraquo‘ 1899,12. 1.29-138.

Zob. Eduard Hoffmann-Krayer. Oto FnKfittjarkoitsritBn im sclwei&rischon Ifofcfc-breuch, „Schweizerisches Archives fOr Vo*stunde* 1907, LU,

’*2ob. Robert Ranulph Msrelt, Pnrarimtstic Radgion, .Folk-Lore' 1900. i. 11,

1162-102; Id.. FromSpollto Pmyer. .Foik-Lote' 1904. L15. s; 132-165

"John Napoleon Bnmon Hewitt, Orenda and a OflfirwWwr otRetigion. American An-tmopołooist" (nowa seria) 1902. l 4. s. 33-46.

'Zob. ComoJis Petrus Tlele. Rohgtons, w Enoycbpaadia Srffwnce. wyd.9, oraz Im ne prace togo autora