Gennep Obrz�dy przej�cia2

poświęcenia komuś lub czemuś. Obcięcie włosów jest znakiem rozstania z d;w nym Środowiskiem. Złożenie tch w ofierze oznacza połączenie oię z rzoczykrny. Sctii secfum. a zwłaszcza z bóstwem lub demonem, z Którym ustanawia m w ten sposób szczególną włęż. Ale to tylko Jedna z możliwych form wykorzysta run włosów. We włosach bowiem, podobnie Jak w obciętym napletku czy pamok etach, kryje się część osobowości człowieka. Tam. gdzie się w to wierzy, obi fragmenty ciała ludzkiego grzebie się lub pali. przechowuje w specjalnych vw> teczkach, powierza w depozyt krewnym. Obrzęd obcięcia włosów albo pozt» wJąnła kogoś ich części (tonsura) praktykuje ślę w rozmaitych okolicznościach Dziecku gofr się głowę, by podkreślić, że wkracza w Inny etap życia, a obcięciu włosów młodej dziewczynie - w momencie ślubu - oznacza zmianę grupy winku- Wdowy ścinają włosy i w ten sposób zrywają więzy małżeńskie (akt len ma większą moc. gdy włosy zostają złożone na grobie). W tym samym celu obcina się też niekiedy włosy zmarłym. Przyczyna, dla której właśnie włosy stanową tą. ment rytuałów wyłączenia. Jest dosyć prosta. Albowiem właśnie włosy ze względu na swój rodzaj kolor, długość i sposób ułożenia są wyraźną i łatwą do rozpoznania cechą wyróżniającą - zarówno w przypadku Jednostki, jak i całych spo łączności.

Dziewczynki z plemienia Rahamna (Maroko), gdy są bardzo małe. noszągkwyay golone, zostawiają jedynie trochę włosów z przodu oraz na czubku głowy. Ody oaą gną wiek dojrzewania, zapuszczają włosy. Włosy z przodu głowy noszą rozpuszczę ne, a pozostałe podwijają. Kiedy wyjdą za mąż, splatają włosy w dwa warkocza. Które opadają na plecy, lecz kiedy zostaną matkami, warkocze przerzucają do przodu napierał¹.

Jak więc widać, w plemieniu tym rodzaj fryzury sygnalizuje zarówno fazę życia kobiety, jak i jej przynależność do tej czy Innej grupy żeńskiej społeczności. Ne trudno byłoby przywołać inne tego rodzaju świadectwa. Ja chcę jedynie podkreślić fakt. że sposób traktowania włosów bardzo często ściśle się wiąże z cbrzę darni przejścia”

(2) Welon. Płutarch pytał: „Dlaczego, wielbiąc bogów, nakrywamy głowę we tonem?". Odpowiedź na to pytanie jest prosta - by oddzielić się od pró/6/wi W rozdziale 3 w odniesieniu do Szamarów była mowa o tym. że niekiedy wystarczy samo spojrzenie, by nawiązać kontakt Jeśli się więc zasłoni oczy, profanem zruka i jedyną rzeczywistością staje się rzeczywistość sacrum. W obrzędach adoracji. składania ofiar czy rytuałach ślubnych owo „nakrycie welonem" ma cha-^tymczasowy. Zdarte się jedru*.żewy^^

TL) int ostateczne. Tl* wteśme i«st w przypadku kobiet mmAmrnłeśtich czy LttyLłoh Żydówek, które należą do społeczności płciowo* oraz do spośecz Lc» tofl/Jnnci], a jednocześnie eą zobowiązane do txoto*w*a ** ode—I tmz

rttw^H re*»Qⁿ wyrazem jest ukrywanie s*e za welonem. W tdgpyrń wtpomo KhkatoAcMch przejście z okresu oczekiwania (faza timmalno) do ostatecznej ev ągrtcji ze wspólnotą dokonuje się poprzez .nałożenie welonu*. Obrzęd len byt obecny w ceremoniach inicjacji towarzyszących materiom i w obu przy-padach wyjaśnienie jest takie samo. W innych społecznościach nafozeme we-oru przez wdowę oznacza rozstanie się ze zmarłym mężem (niekiedy wyłącznie na okres żałoby, niekiedy definitywnie), jak również z innymi mężczyznami ona kobeami, które są zamężne. Sokrates po wypiciu cykuty, nakrył głowę welonem, Opuścił w ten sposób Świat żywych I połączył się ze światem umarłych i ze kwiatem bogów. Gdy jednak zwróci! się do Kritona. by ten ztożyf Asklepiosowi w ofierze koguta, odkrył twarz*, bowiem składanie ofiary jest aktem dokonywanym przez żywych. Zaraz potem ponownie ukrył się pod welonem' Podobnie było u Rzymian. Gdy „poświęcali" kogoś bogom, zakrywali swoje ofiary welonem, by oddzielić je od tego świata i oddać rzeczywistości boskiej»rzeczywistości sacrum.

(3) Specjalne języki. W trakcie większości ceremonii, o których była tu mowę. ® szczególnie podczas okresów przejściowych używa się specjalnego, ob-pędowego języka. Niekiedy zawiera on słownictwo zupełnie nieznane w danym społeczeństwie, innym znów razem jego specyfika polega tylko na zakazie używania pewnych słów pochodzących ze zwykłego języka. W ten sposób mamy do czynienia z językiem kobiet, nowicjuszy, językiem kowali czy kapłanów (Język S-turgiczny) itp. Zjawisko to jest identyczne ze zmianą kostiumu, rytualnym okaleczeniem. spec|alnym jedzeniem (tabu pokarmowa) itp Jest to zupełnie normalny akt wyróżniający jednostkę z danej społeczności. Ponieważ dokładnie op*sa 1em to zagadnienie gdzie indziej”, nie będę tu poświęcał mu więcej miejsca.

(4) Obrzędy seksualne. Zakaz utrzymywania stosunków płciowych jest elementem większości rytuałów i nie ma potrzeby, by - podobnie jak w przypadku

’ Pogląd Salomona Ralnacha na torruu..walona ołlamogo'* (*ob Cuftss. mythes et ro-kflłons. 1.1. Parts 1905. s. 299-311). jakoby Jam widok ciału umnrtogo gaad qieblartakło światło*, niił |eśl Muazny. Na a- 309 proponuj* on anorpnMficfc ztoUtoną do mojai. ato nlo do końca. Tymouwam oczywista „wBpólmi®tnoad między oczyszczanism. pokutą a żałobą*. między naktadoniorń watonu nowłojuazom a używnnlom zwyMago welonu podczas chrześcijańskich uioozyaioścł ślubnych powwma mu w juany sposób ukazać zniiczonlo opisywanych aktów jako rytuałów wyłączania 1 włączania.

■ ^ob, Arnold van Gonnep En* cfuno thoarta Om kngum SMcMSr. „Rovuo daa Śtudas esinographłouaa a» aooio»ogiquaa* 1008. a 32/ 337

• jbb Platon, Fodon. w: Uczta; Eutytron; Obrona Sokratesa; łWton; F&don. Sum. Wis* yvnwłcw- warszawa 1082. a 485. zob. UikZo m. 938 przyp rad. pot.