IMGS80

58

JERZY MATERNE

PROBLEMY ZAWODU NADUHR

nych indukuje, czyli wzbudza określone poglądy ludzi, istnienie określonych instytucji społecznych, nauki, kultury.

Wzbudzony charakter wychowania odnosi się zarówno do wychowania jako globalnego zjawiska społecznego, jak i do procesu przemian wychowawczych poszczególnych jednostek. Istnienie wychowania w ogóle wynika z pewnych ważnych potrzeb życiowych społeczeństwa. Po to, by społeczeństwo mogło istnieć i rozwijać się, konieczne jest odpowiednie przysposabianie się ludzi do życia społecznego.^Potrzeby rozwijania życia społecznego w ogóle indukują więc występowanie zjawiska wychowania. W odniesieniu do przemian jednostek natomiast wychowanie zawsze jest wzbudzane przez konkretne sytuacje życiowe. Życie społeczne indukuje nie tylko sam fakt wychowania, ale także jego kierunek. Podobnie dzieje się w przypadku przemian wychowawczych jednostki. Sytuacje życiowe, które są swego rodzaju bazą dla tych przemian, indukują te przemiany z równoczesnym nadawaniem im określonych wartości społecznych — kierunku wychowawczego.

, Kierunek wychowania jednostki zależy od jakości sytuacji społecznej, w jakiej wychowanie przebiega, od tego, w jakim stopniu sytuacja ta odzwierciedla rzeczywiste stosunki społeczne swojego ustroju. Indukcyj-ność jako cecha wychowania odnosi się wobec tego zarówno'do samego, procesu, jak i do rezultatu tego procesu. Oznacza to, że nie tylko proces ’ wychowania jest wzbudzany przez sytuacje życiowe, ale także jego wyniki są bezpośrednim efektem oddziaływania sytuacji życiowych. To, w jakim stopniu jest człowiek rzeczywiście przygotowany do życia społecznego, nie jest wynikiem moralizowania czy „pedagogicznego” preparowania sztucznych sytuacji społecznych, lecz jest rezultatem oddziaływania autentycznych sytuacji życiowych, w jakich człowiek uczestniczy. Ta właśnie istotna prawda społeczna zawarta jest w bardzo rozpowszechnionym twierdzeniu Marksa, że osobowość ludzka jest strukturą całokształtu stosunków społecznych, w jakich człowiek żyje.

Indukcyjność jako cecha wychowania nie jest dowolnie sformułowaną normą pedagogiczną. Jest ona wytworem rzeczywistych prawidłowości społecznych. Jej występowanie należy więc uznać za obiektywne prawo społeczne. Prawo to można w ten sposób sformułować: rzeczywiste przysposobienie człowieka do życia społecznego, czyli wychowanie, dokonuje się wyłącznie pod wpływem autentycznych sytuacji życiowych.

STANISŁAW KRAWCEWICZ inRtytut Kształcenia Nauczycieli w Warom wic

STATUS SPOŁECZNO-ZAWODOWY NAU< PROBLEMY I TENDENCJE W SWII

1. Jeżeli zgadzamy się z tezą, że o efektach pracy duje nauczyciel nie możemy unikać pytania, na ile spoi nauczycielowi wystarczające warunki, by mógł on dąj i wzrastające zadania skutecznie realizować. Wprawd | problemów społeczno-zawodowej sytuacji nauczyciela,

| terialnej nie jest warunkiem wystarczającym, ale jei niecznym, niezbędnym. Bez „prawa do słusznej płac; poczynku i płodnej bezczynności” — mówiąc słowami trudno myśleć o kształtowaniu — że znowu posłużę pedagoga — „duszy nauczycielstwa”.

W większości systemów oświatowych problemem w rozwiązania jest właściwe materialne usytuowanie ki W większości krajów sytuację tę ocenia się wciąż jako Występują bowiem duże dysproporcje między płacami r, cownikami innych kategorii o tym samym lub zbliżony!

W. roku 1966 państwa członkowskie UNESCO przyjęły czącą warunków pracy osób pracujących w zawodzie W roku 197Ó dokonano podsumowania i oceny realizacj ustaleń tej rezolucji. Przygotowanie jej trwało — jak wi Już bowiem w 1947 roku konferencja generalna UNESC cenią opracowania Karty Nauczyciela. Kilka lat późni' International 1’Education) podkreśliło znaczenie problen z warunkami życia i pracy nauczyciela. W nieco póź przeprowadzono szereg ankiet na temat sytuacji zawodc i ekonomicznej nauczycieli. Prace te zostały na ogół uwi sem. Niektóre z nich przeprowadzały międzynarodowe oi czycielskie. Tekst tej"*rezolucji, opiera się na uznaniu po nauczyciela w dziele tworzenia postępu w wychowaniu o; ogromnego jego wkładu w kształtowanie osobowości luc czesnego społeczeństwa. Jedną z naczelnych myśli Karty je. faktu, że zapewnienie dobrych i sprawiedliwych warunków nauczycieli jest podstawowym środkiem na drodze do osi. wych i jakościowych celów w zakresie oświaty i wychowi

Przeprowadzone w Polsce badania socjologiczne wyka dysproporcji i w naszym systemie oświaty, wskazując 1 konsekwencje tego zjawiska: większą atrakcyjność inny w opinii młodzieży kończącej szkołą średnią, wybór zawodi kiego przez młodzież mniej uzdolnioną, odpływ nauczyci w innych zawodach, poszukiwanie dodatkowych źródeł a pożal szkolnictwem, często kosztem pracy dydaktyczno-w;