kpiup0051

35

1.7. Technołogiczność konstrukcji elementów tłoczonych z blachy

Rys. 1.19

Otwór przebity pod gwint: a) otwór z popękanymi wywinięciami, b) narzędzie; wymiary d, l, g zależą od materiału

Tablica 1.5. Średnica gwintu w zależności od grubości blachy przy wywijaniu obrzeży otworów bez wstępnego dziurkowania

Gwint	M2	M2,3	M2,6	M3	M3,5	M4	M5	M6	M8
mm	0,5	0,5	0,6	0,8	0,8	1,0	1,25	1,5	2,0
gmin, mm	1,0	1,0	1,25	1,5	1,5	2,0	2,25	1,75	3,5

W tym przypadku kołnierz jest dłuższy, ale popękany; najczęściej można w nim naciąć gwint (tabl. 1.5) ewentualnie wkręcić wkręt samogwintujący.

Wywijanie lub zawijanie. Krawędzie części ciągnionych z blachy usztywnia się przez wywijanie kołnierzy lub ich zawijanie.

1.7.4.    Zmniejszenie masy elementów i zużycia materiału

Środki mające na celu zwiększenie sztywności (wygniatanie, zaginanie, wywijanie brzegów) powodują również zmniejszenie masy elementów przy tej samej ich wytrzymałości, gdyż umożliwiają stosowanie cieńszych blach. Ponadto w celu zmniejszenia masy elementów stosuje się wykrawanie otworów w pobliżu osi obojętnej elementów poddanych gięciu (rys. 1.18). Ze względów technologicznych zaleca się stosowanie otworów kołowych.

Koszty materiału — ze względu na szybkobieżność pras i zautomatyzowanie podawania taśm — wynoszą powyżej 0,7, a nawet 0,9 kosztu wykonania wykrawanych i giętych elementów. Ponadto na elementy stosowane w urządzeniach precyzyjnych stosuje się kosztowne wysokojakościowe materiały. Z tego względu konstruktor powinien tak ukształtować elementy wykrawane i gięte, aby ilość odpadów była możliwe mała, bo to decydująco wpływa na koszt ich wykonania. Przykłady złych i dobrych rozwiązań podano np. w [3, 4].

1.7.5.    Dokładność elementów wykrawanych z blachy

Dokładność (tolerancje) elementów wykrawanych z blachy zależy od rodzaju zastosowanego wykrojnika (tabl. 1.6). W przypadku elementów wykrawanych na wykroj-nikach wielotaktowych, jeśli są stawiane wymagania dotyczące dokładności ich płaskości, należy zastosować dodatkową operację prostowania. Natomiast elementy wykrawane na wykrojnikach jednoczesnych, a tym bardziej z dociskaczem z granią, są tak samo płaskie jak blacha, z której je wycięto. Jakość powierzchni bocznych wykroju i blachy, z której go wycięto (części obejmującej wykrój) zależy od rodzaju wykrojnika. Przy wykrawaniu swobodnym i na wykrojnikach wielotaktowych, a w mniejszym stopniu na jednoczesnych,