Kukułka3

i¥. Etapy rozwoju nauki o stosunkach międzynarodowych

Chiński filozof i myśliciel społeczny Mo Ti był pierwszym, który już w IV wieku przed naszą erą w swoim traktacie „Mo-cy” potępił wojny ofensywne. Przekonywał też władców feudalnych państw, aby zaprzestali przygotowywania się do takich wojen.

W tym samym mniej więcej okresie grecki historyk t strateg Tukidydes, który uczestniczył w "wojnie peloponeskiej (430-404 p.n.e ) i opisywał ją, doszukiwał się przyczyn, motywacji i mechanizmów wojen plemiennych. Podkreślał znaczenie ścierania się dążeń hege-m om stycznych i wolnościowych oraz rolę przymierzy i antagonizmów w stosunkach między państwami.

Słynny filozof Platon (429-347 p.n.e), uczeń Sokratesa i nauczyciel Arystotelesa, głosił potrzebę uczestniczenia w wojnie dorosłych i dorastających mężczyzn, jeśli wymaga tego obrona państwa i wspólnego bezpieczeństwa.

Z kolei Arystoteles, który byt jednocześnie politykiem, historykiem 1 filozofem, uważał za niezgodne z prawem narzucanie się sąsiadom oraz dążenie do ujarzmienia ich i panowania nad nimi. Mocno podkreślał, że „wojny i podboje nie są celem państwa, choć państwo musi hyc i na wojny przygotowane”. Jego zdaniem, siły zbrojne są potrzebne państwu na czas, kiedy dochodzi do wojny a także w celu budzenia respektu n sąsiadów,

W epoce średniowiecza różni myśliciele rozważali mechanizmy współżycia i rywalizacji państw w znacznym stopniu pod wpływem ortodoksji chrześcijańskiej,

Francuski filozof i prawnik Pierre Dubois (1250-1322) głosił wprawdzie ideę chrześcijańskiego pokoju, ale uzasadnia! też potrzebę podbojów terytoriów rządzonych przez niewiernych”.

Arabski polityk, prawnik, filozof i historyk społeczeństw ko-ezowniczo-plemiennych Ibn Chaldun (1332-1406) dowodził w swych dziełach, że częste stany 'wojny między tamtymi społeczeństwami były wynikiem szukania nowych obszarów bytowania w imię własnego przetrwania.

Niccolo Machiavelii (1469-1525), florencki polityk i pisarz polityczny, autor słynnego dzieła „Książę” (1513), usprawiedliwia! ekspansję państw ich dążeniem do zapewnienia sobie bezpieczeństwa

zewnętrznego i wolności wewnętrznej. Krytykował zależność władców od armii złożonych z najemników. Ekspansji powinna służyć, jego zdaniem, dobra organizacja wojskowa, oparta na armii obywatelskiej, która lepiej zapewnia bezpieczeństwo państwa niż oddziały uprzywilejowanych elit i. najemnicy.

W epoce Odrodzenia myśliciele i władcy poszukiwali argumentów usprawiedliwiających liczne wojny i stosowanie przemocy własnej lub zapobiegających wojnom i przemocy cudzej. Upowszechniała się. wówczas idea regulowania zagadnień wojny i pokoju między suwerennymi państwami cywilizacji łacińskiej i bizantyjskiej przez prawo.

Wioski prawnik i polityk Alberieo Gentili (1522-1608) dużo uwagi poświęcił rozważaniom o prawie wojny. Dzielił wojny na sprawiedliwe i niesprawiedliwe. Do sprawiedliwych zaliczał wojny, które miały sprawiedliwą przyczynę i sprawiedliwe były akty tej

wojny,

Z kolei Maksymilian Duc de Sulły (1560-1641), francuski polityk i doradca króla Henryka IV, w swoich pamiętnikach wyraził przekonanie, że wojny są rezultatem całkowitego braku uregulowania stosunków między państwami w przeciwieństwie uregulowań wewnątrzpaństwowych, Doszedł on do wniosku, ze wojny zewnętrzne i wyprawy przeciwko „niewiernym” powinny prowadzić międzynarodowe siły zbrojne i policyjne, chroniące wspólne bezpieczeństwo państw.

Hugo Grotius (1583-1645), prawnik i dyplomata holenderski, który dojrzałą część życia spędził we Francji, w swoim głównym dziele „O prawie wojny i pokoju” (1625) stwierdził że prawo narodów¹ „nie zabrania prowadzenia wszelkich wojen”. Do wojen sprawiedliwych zaliczał te, które bronią zasad społeczności międzynarodowej „i mają na celu obronę, odzyskanie zabranych rzeczy i wymierzenie kary’’. Był on pierwszym, który głosił prawo do interwencji, humanitarnej.

Angielski filozof polityki Thomas Hobbes (1598-1679) w swoim dziele „Lewiatan” dowodził na przykładach starożytnych, że konflikty międzynarodowe są nieuchronne, ponieważ w systemie mięli