Kukułka0

V. Uczestnicy stosunków międzynarodowych I ich a trybuty

cych (Jak zgoda Francji na referenda w kilkunastu krajach afrykańskich w latach 1958-1960, koncesjonowane przez Londyn wybory w Zimbabwe w 1.980 r, czy zgoda na referendum w Timorze.Wschodnim w 1999 r). Większość państw powstała w wyniku wyzwolenia narodowego spod zależności innego lub innych narodów (np. Polska w? 1918 r.}_; wskutek oderwania części terytorium od istniejącego państwa (np. Bangladesz od Pakistanu w 1971 r,), przez rozpad jednego państwa na kilka nowych (np. Austro-Węgier w 1918 r. lub ZSRR w 1991 r.), albo przez połączenie kilku istniejących państw w jedno nowe (np. Tanzanii w 1964 rj.

Dla stosunków międzynarodowych obojętny jest sposób powstania państwa, ważny natomiast jest sarniaki jego powstania. Datę powstania określa samo państwo. Data ta ma doniosłe znaczenie, gdyż od niej państwo staje się podmiotem i potencjalnym uczestnikiem stosunków międzynarodowych. Może także korzystać z przysługujących mu od tej daty atrybutów międzynarodowych, które pociągają określone konsekwencje formalne i rzeczowe w -zakresie'uczestnictwa państwa w stosunkach międzynarodowych. Do atrybutów międzynarodowych państwa należą: 1) prawo iegacji czynnej' i biernej, obejmujące możliwość wysyłania swoich, przedstawicieli za granicę i przyjmowania obcych przedstawicieli u siebie; 2) prawo uczestniczenia we wszystkich przejawach istniejących stosunków międzynarodowych; 3) prawo współtworzenia nowych norm, instytucji, i struktur w środowisku międzynarodowym,

Faktyczny udział państwa w stosunkach międzynarodowych rozpoczyna się wraz z jego uznaniem przez inne państwa, tzn, po stwierdzeniu podjęcia i zaistnienia między nimi stosunków. Znaczy to, że uznanie międzynarodowe państwa jest jedynie potwierdzeniem jego istnienia, lecz nie spełnia roli kreatywnej. Ma ono bowiem charakter deklaratywny, a nie konstytutywny. Zakres uznania ma duże znaczenie dla uczestnictwa państwa w stosunkach międzynarodowych. Państwo uznane przez większą liczbę innych państw może szerzej uczestniczyć w życiu międzynarodowym, natomiast państwo uznane przez małą liczbę innych państw napotyka w tym życiu trudności.

Zasady uznawania państw są formułowane przez praktykę międzynarodową, gdyż nie ma norm prawnomiędzynarodowyeh, które stanowiłyby ich kodyfikacje. Praktyka przesądziła więc, że uznanie może być wyraźne (np. przez oświadczenie notą lub podpisanie umowy bilateralnej), albo też milczące, tzn. per facta concludentia (np. przez nawiązanie stosunków' dyplomatycznych). Mówi się również o uznaniu indywidualnym i uznaniu zbiorowym (np. w wyniku głosowania za przyjęciem do ONZ). Odróżnia się też uznanie de turę, które jest bezwa.run.kowe i całkowite, od uznania de facto,, jako uznania prowizorycznego, które może być cofnięte.

Powyższa praktyka wskazuje, że nowo powstałe państwo nie może oczekiwać od innych państw obowiązku uznania go, gdyż każde państwo samodzielnie decyduje o uznaniu nowego państwa. Zgodnie z tą regułą niektóre państwa hołdują zasadzie uznawania rządów (tzn. tylko jednego elementu konstytutywnego państwa), roszczą sobie niejako pretensję do następnego oceniania ich legalności i zachowań.

Szerokiemu uznaniu jakiegoś państwa nie zawsze towarzyszy duża ilość nawiązanych z nim stosunków dyplomatycznych: Stanowi to ograniczenie aktywności międzynarodowej tego państwa. Dopiero duża ilość stosunków dyplomatycznych i rozwinięta dzięki nim siec różnorodnych powiązań międzynarodowych umożliwia pełne i równomierne korzystanie przez państwo z przysługujących mu atrybutów międzynarodowych.

Aczkolwiek wszystkie państwa są suwerennie równe, to zakres i elementy ich zdolności do uczestnictwa w stosunkach międzynarodowych są zróżnicowane. Tak więc państwa jednolite i federalne upoważniają do działań tylko władze centralne. Związki państw' i konfederacje zachowują podmiotowość międzynarodową wszystkich swoich członków (jak Związek Niemiecki w latach 1815-1866, Brytyjska Wspólnota Narodów od 1931 r, czy Wspólnota Niepodległych Państw od 1991 i\). Państwa wieczyście zneutralizowane dobrowolnie przyjęły ograniczenie swej zdolności międzynarodowej do działania (Szwajcaria aktem paryskim z 20 X 1815 r. i Austria ustawą z 26 X 1955 r.), Okresowe ograniczenie zdolności do działań międzynarodowych miały państwa zwyciężone w wojnach (np.

10?