Kukułka1

V, Uczestnicy stosunków międzynarodowych I ich atrybuty

Niemcy po I i II wojnie światowej oraz Japonia po II wojnie światowej).

Zasada suwerennej równości państw/ ma charakter ochronny w tym sensie, ze zakazuje podległości państw regułom czy silom zewnętrznym, które znajdowałyby się ponad nimi i gwałciły ich wolę. Zasada ta ma zapewniać państwom poczucie bezpieczeństwa w środowisku międzynarodowym, a tym samym służy pokojowej kulturze współżycia państw i narodów.

Suwerenne państwa uprawiają indywidualne i zbiorowe polis tra-tegie, polegające na stosowaniu rozumowania strategicznego do długoterminowych celów i działań w skali międzynarodowej. Zmierzają one do osiągania celów strategicznych za pomocą odpowiednich środków i metod aktywności, w- środowisku międzynarodowym. Wybór strategii politycznej, ekonomicznej czy innej państwa (lub grupy państwO dotyczy wyboru typu, rodzaju i formy stosunków spośród możliwych stosunków współpracy, 'współzawodnictwa, konfliktu czy walki. Musi także zakładać adekwatną ocenę intensywności przejawiania się poszczególnych rodzajów stosunków w możliwych ich stanach (przyjaźni, sojuszu, obojętności, wrogości) oraz skuteczności stosowania poszczególnych metod postępowania w działaniach i interakcjach (jak konsultacji, koordynacji, perswazji, dialogu czy groźby).

Rozwój stosunków międzynarodowych dowodzi, że polistrategie indywidualne i izolowane państw stają się coraz mniej skuteczne, a nawet coraz bardziej ryzykowne. Dlatego coraz częściej są stosowane polistrategie zbiorowe, skonsultowane, skoordynowane lub zintegrowane. Są one najbardziej wyraziste w przypadkach sojuszy polityczno-wojskowych i różnych ugrupowań integracyjnych, a także subregionalnych organizacji międzyrządowych. Na tej podstawie można stwierdzić, że poi istra tegie są sztuką dialekty ki woli działań i interakcji na rzecz pożądanej przyszłości państw.' Wykraczają one poza zwykłe polityki zagraniczne, gdyż biorą pod uwagę także sytuacje nierealne, nieznane i prawdopodobne. Motywują również działania polityk zagranicznych i kreślą projekcje pożądanych stanów rzeczy.

Uczestnictwo państw w stosunkach w ramach przyjętych przez nie polistrategii pociąga określone konsekwencje. Dotyczą one w pierwszym rzędzie własnych potrzeb i interesów państw. Pociągają także skutki dla innych państw. W tym kontekście jest ważne, aby działania państwa nie naruszały zasady suwerenności innych państw oraz aby nie szkodziły i nie zagrażały interesom innych państw. Wtedy bowiem mogłyby powodować naruszenie porządku międzynarodowego.

Prawnicy, a za nimi politolodzy za gwarancję porządku międzynarodowego uważają odpowiedzialność państwa za wszelkie naruszenie suwerenności hub interesów innego państwa (nazywane delik-tem międzynarodowym). Długo dochodzono do sprecyzowania tego. jak dane państwo lub grapa państw' powinny i mogą odpowiadać, jak również przed kim powinny odpowiadać. W sposób bardzo ogólny zgodzono się, że dełikt stwarza zobowiązania reparacyjne państwa popełniającego delikt wobec państwa poszkodowanego i że zobowiązania te powinny być proporcjonalne do wyrządzonej szkody. Uznano też, że zobowiązanie kompensacyjne za delikt nie jest aktem kary, gdyż suwerennego państwa nikt nie może karać, lecz jedynie wyrazem dążenia do wyrównywania szkód w imię poszanowania ładu międzynarodowego. Z reguły odbywa się to na drodze postępowania dyplomatycznego lub dyplomatyczno-sądowego, które daje satysfakcję poszkodowanemu (wyrażenie ubolewania, przyznanie racji, przyznanie się do błędu, wytłumaczenie racji swego postępowania ilp.).

Odmowa satysfakcji za delikt upoważnia stronę poszkodowaną do napiętnowania państwa, które popełniło delikt, do szukania poparcia w potępieniu tego aktu na forum międzynarodowym czy do ograniczenia lub zerwania z nim stosunków dyplomatycznych. W przypadku odpowiedzialności materialnej za wyrządzoną szkodę reparacja staje się bardziej wymierna. Odszkodowanie może wtedy przybrać formę restytucji (np. zwrócenie za s ek we s iłowane go statku), albo wynagrodzenia pieniężnego czy rzeczowego, albo wreszcie uzgodnienia specjalnej zasady odszkodowań (często przy pomocy trybunałów międzynarodowych). Gdy państwo upadnie (przez

109