Kukułka3

IX, Maksymalizacja potrzeb I Interesów podmiotowych. ■■

działywanie jest skuteczniejsze, natomiast kiedy przedmiot ten jest szeroki, i złożony, wtedy to oddziaływanie jest słabsze, gdyż jednocześnie rodzi wiele wątpliwości u adresatów, a zatem zwiększa margines wahających się. Wahaniom takim nie poddają się systemy wartości podstawowych, które mogą być zachwiane tylko w okresach wielkich katastrof. Propaganda wychodząca z krajów o systemach totalitarnych (jak np, hitlerowskim lub stalinowskim), nastawiona na przymus psychologiczny, może w sytuacjach rewolucyjnych budzić oburzenie, gniew i wybuch. W przypadkach wojen propaganda przybiera formę „wojny psychologicznej ”, która poprzez różne zabiegi dezinformacyjne czy wręcz kłamstwa ma usprawiedliwiać i umacniać postawę swoich, podważać postawę przeciwników i pozyskiwać przychylność neutralnych. Stosowane w jej ramach techniki perswazji nazywane są „praniem mózgów”.

Propagandystami działającymi na zagranicę są także dyplomaci, zwłaszcza usytuowani hierarchicznie poniżej ambasadorów. Są to z reguły radcy lub atiaches prasowi, kulturalni, naukowi, handlowi i inni, Działalność perswazyjno-propagandową ułatwiają im nowoczesne środki komunikowania. W przeciwieństwie jednak do dyplomatów wyższego szczebla, którzy z konieczności przestrzegają tajemnicy dyplomatycznej, dyplomaci oddziałujący na różne kręgi opinii publicznej przedstawiają poglądy bardziej otwarte, a niekiedy czynią celowo pewne „przecieki informacyjne”. Bardziej nieskrępowani są dziennikarze (prasowi, radiowa czy telewizyjni), którzy są akredytowani w innych stolicach i starają się .korzystać z wszelkich możliwych „przecieków”, Ich dociekliwość wywołuje niekiedy podejrzliwość i nieufność między rządami, ale też może się przyczynie do ocieplania klimatu w ich stosunkach wzajemnych.

Propaganda odgrywa w pewnych sytuacjach rolę broni psychologicznej i ideologicznej, przy pomocy której propagandyśei starają się mobilizować opinię publiczną własnego kraju i zasiewać wątpliwości w opinii obcych krajów. Bron tę wykorzystują często mocarstwa, które chcą umacniać strefy swoich wpływów oraz przeciwstawiać się skutecznie ofensywie propagandowej swoich rywali. Wykorzystują one przy tym wsparcie określonych grup społecznych, które

Perswazja i propaganda

znajdują się w tych strefach i przyjaźnie przyjmują tezy mocarstwa

zewnętrznego.

Natęży zaznaczyć, że me- tylko państwa i rządy stosują manipulacje psychologiczno-propagandowe. Czynią to również różne grupy interesów, narodowych i transnarodowych. Wszystkie one starają sie promować publicznie swoje interesy oraz wpływać na środki informacji.. Na tym tle dochodzi do kolizji między wielkimi interesami prywatnymi i organami informacji różnych państw, ale próby regulacji międzynarodowej tych kwestii okazują się niezwykle trudne. Romę ośrodki wpływów uniemożliwiają bowiem ujednolicanie opinii międzynarodowej. Psychologia zbiorowa znajduje się ciągle pod presją skutków konkurencji ideologii narodowych z ideologiami transu arodowy mi,

S,

C

N>

-i-'

W

175