M Heidegger, Holderlin i istota poezji001

182 OD FENOMENOLOGII DO EGZ YSTENCJALIZMU

się dzięki wczuwaniu z pojedynczymi elementami — w naszym wypadkp niezależnie od tego, czy dotyczą one formalnej, czy przedmiotowej strony języka — są bowiem dla poznania możliwe do uchwycenia tylko w izolacji i tym samym niczego jeszcze nie orzekają na temat dzieła sztuki, będącego tutaj i teraz przedmiotem satysfakcji jako oryginalne, niepowtarzalne zespolenie takich wartości wrażeniowych. X te relacje zresztą dają się ująć w sposób poniekąd pewny i ogólny tylko w wypadku nieskomplikowanych tworów. Któż chciałby asocjacje., którym przedmiotowa strona języka zawdzięcza bogactwo i siłę cechującego ją wczucia, uporządkować w jednoznaczne relacje między dziełem sztuki i osobą odbiorcy? We wszystkim tym personalne i uwarunkowane przez czas sytuacje i zależności życiowe stają się tak ważne, że estetyka specjalna czyni lepiej, abstrahując od tego na początku i wyizolowując te relacje, które niejako są bardziej oddalone od sfery osobistej i możliwe do ujęcia raczej w swej ogólnej prawomocności. Jakkolwiek-bowiem byłyby zróżnicowane sytuacje i zależności życiowe: narracja będzie rozumiana jako opowieść, to zaś, co zostało sformułowane w dialogu — jako wypowiedź. Tak zawsze było i tak też pozostanie, choćby nawet opowieść i wypowiedź niekiedy przybierały bardzo zmienną postać. Należy mieć nadzieję, że te zasadnicze formy ujęcia aż po najbardziej intymne wysubtelnienia ich struktury pozostaną w swej zależności od przedmiotu artystycznego dostępne poznaniu.

Nla/r-W Hetcfejcje-r, Vjo LgIzsyJUm ,' v'v4o\cx ^>cm2j^V ^ v0 T&o/y^I    TjjT yygZoJ cg -

^Ocjl /Y^xJ- • £    lt >^oc^e^u^>A s    ""    •

M A R T I

N H E IDEGGER 1889—1976

Najsławniejszy dzisiaj z filozofów niemieckich Martin Heidegger urodził sią w Messkirch w Badenii w 1889 r. Studia filozoficzne, odbyte głównie w Fryburgu Badeńskim, zamknął tamże habilitacją w 1915 r. Wyszedł ze szkoły badeńskiej, był uczniem Rickerta, potem zbliżył się do Husserla, publikując swoje pierwsze większe dzieło w założonym przez tego myśliciela w 1919 r. „Jahrbuch fur Philosophie und ph&no-menologische Forschung” — a mianowicie Sein und Zeit (1927). Jednakże od dzieła Vom Wesen des Grundes (1929) rozeszły się drogi jego i Husserla. W latach 1923—1928 był profesorem filozofii w Marburgu, od 1928—1951 we Fryburgu, odrzuciwszy propozycję objęcia katedry w Berlinie. W roku 1993, a więc w okresie konsolidowania się dyktatury Hitlera, został on na mocy wyboru kolegów, a nie na mocy odgórnego dekretu powołany na rektora. Jako rektorowi przypadło mu powiadomienie Husserla o wykluczeniu go na podstawie ustaw rasistowskich z grona profesorskiego. W 1934 r. złożył wprawdzie Heidegger funkcje rektorskie, nigdy jednak nie zdecydował się na protest w stosunku do reżimu, mimo że od czasu do czasu padały z tej strony zarzuty pod adresem jego filozof ii. Milczenie czołowego egzystencjalisty wpłynęło być może na to, że niektórzy z niemieckich badaczy i teoretyków literatury, legitymując się pewnymi tezami egzystencjalizmu, naginali swoje stanowisko do wymagań reżimu. Ów pseudoegzystencjalizm nie przyćmił jednak faktu, że podstawowe orientacje filozofii Heideggera były założeniom nazizmu zupełnie obce; świadczy o tym bujny po wojnie rozkwit egzystencjalizmu i zdobycie przezeń — w jego Sar-tre’owskiej kontynuacji i odmianie — Francji. Atmosferę wyjściową filozofii Heideggera ukształtowały poglądy Diltheya, co widoczne jest w jego Hermeneutlk des Daseins; Kierkegaard natomiast, a także idący własnymi drogami fenomenolog M. Scheler dali zarys jej problematyki. Zasadniczym jednak punktem tej filozofii była fenomenologia Husserla, której tory porzucił Heidegger około lat trzydziestych. Nie