niewrbalne nowe0005 tif

prezentować tę samą postawę wobec obu grup. Niemniej jednak podobne rezultaty uzyskano w wielu innych badaniach nad ulotnym i wyzbytym znaczeń dotykiem. Kelnerki dotykające ręki klienta otrzy-mywaly jyyższe. napiwki (Crusco i Wetzel, 1984). Studenci, którym podczas wyrażania prośby eksperymentator kład! dłoń na ramieniu chętniejTę~jfrośbęspełmafi (Patterson, Powell iLenihan, 1986). Byćmoże dlatego właśnie"politycy tak chętnie ściskają dłonie swych wyborców" podczas kampanii. Wiemy zatem, że nawet ulotne dotknięcie może mieć duży wpływ na zachowanie, pora więc zastanowić się, w jaki sposób dotyk współgra z innymi aspektmi komunikacji, takimi jak: cechy otoczenia, relacje między uczestnikami interakcji, przeszłe doświadczenia z dotykiem, inne zachowania itd.

ł

Zachowania dotykowe stanowią niekiedy istotny element terapii. Wiele badań potwierdza korzystne efekty masażu w leczeniu nconatal-' ' nym, szczególnie w przypadku wcześniaków, dzieci z zaburzeniami rozwojowymi i noworodków, które w okresie płodowym były narażone na działanie narkotyków. Ponadto masaż pomaga zredukować napięcie nerwowe, obniża poziom hormonów stresu i wspomaga zabiegi terapeutyczne (Field, 1995). Badania wykazują także pozytywny wpływ dotyku w kontaktach pacjenta z personelem lekarskim i pielęgniarskim, chociaż należy podkreślić, iż fizjologiczne, behawioralne i emocjonalne efekty dotyku nie zawsze są korzystne (kwestię tę rozwiniemy w dalszej części rozdziału). W poradnictwie zdrowotnym także stosuje się dotyk, aby rozwinąć relację zaufania i otwartości w kontaktach z pacjentami. Jednak kluczem do sukcesu jest tu nie tyle sam akt dotknięcia, ile raczej rodzaj, czas i lokalizacja dotyku oraz zaangażowanie emocjonalne terapeuty.

Dotyk jest podstawowym elementem wielu typów relacji międzyludzkich. Odgrywa ważną rolę w zachęcaniu do wysiłku, wyrażaniu czułości, manifestowaniu wsparcia emocjonalnego itd. Osoby biorące udział w warsztatach świadomości i rozwoju osobowego na nowo odkrywają korzyści płynące z komunikacji przez dotyk. W tego typu zajęciach kontakt fizyczny jest sposobem na przełamanie różnorakich barier psychologicznych. Ich uczestnicy starają się poszerzyć świadomość własnego ,ja”, innych osób i otaczającej ich rzeczywistości głównie na podstawie doświadczeń fizycznych, a nie słów czy przyglądania się. Niektórzy z nich twierdzą, że odzwierciedla to ich pragnienie kontaktu z innymi ludźmi i chęć spełnienia ukrytych potrzeb. W opinii Montagu (1971):

Gdy afekt i zaangażowanie oddawane są przez dotyk, wtedy samo dotknięcie zaczyna być kojarzone z tymi uczuciami oraz z satysfakcją płynącą z poczucia bezpieczeństwa

364 ZACHOWANIA UCZESTNIKÓW KOMUNIKACJI