SDC11748

TKansformagja w toku

sterstwa Skarbu za rajdów Karola II. Oddzielenie władzy państwowej od działalności handlowej, w rozumieniu Johna Locke’a. osiągnięto w przykładowy sposób, ustanawiając w 1694 roku niezależny Bank Anglii. Kapitał handlowy zwyciężył w walce z Koroną.

Sto lat później to nie handlową, ale przemysłową własność trzeba było ochronić - i nic przed Koroną, a przed ludem. Ogromnym błędem jest stosowanie siedemnastowiecznych koncepcji do opisu dziewiętnastowiecznych realiów. Sformułowany tymczasem przez Monteskiusza (1748) podział władzy został obecnie wykorzystany do odebrania ludziom kontroli nad własną egzystencją ekonomiczną. Amerykańska Konstytucja, ukształtowana w środowisku farmersko-rzemieślniczym przez przywódców zawczasu ostrzeżonych wydarzeniami, które się rozegrały na scenie przemysłowej Anglii, wyjmowała całkowicie sferę gospodarczą spod swojej jurysdykcji, tym samym umieszczając własność prywatną pod największą możliwą ochroną. W ten sposób powstało jedyne umocowane w systemie prawnym społeczeństwo rynkowe na święcie. Mimo powszechnego prawa wyborczego, amerykańscy wyborcy pozostawali bezsilni wobec posiadaczy¹.

W Anglii niepisanym prawem Konstytucji stało się to, że klasę robotniczą należy pozbawić prawa głosu. Przywódcy czarty stów trafili do więzień. Ich zwolennicy - miliony - zostali wyśmiani przez zgromadzenie ustawodawcze, które reprezentowało drobny ułamek populacji; same żądania prawa wyborczego władze traktowały często jako czyn przestępczy. Nie było tu śladu ducha kompromisu - rzekomo charakteryzującego system brytyjski - ten okazał się późniejszym wynalazkiem. Najpierw klasa robotnicza musiała przetrwać „głodne lata czterdzieste", aby wynurzyło się uległe pokolenie gotowe czerpać korzyści ze „złotego wieku" kapitalizmu. Najpierw górna klasa wykwalifikowanych robotników musiała zorganizować swoje związki i rozstać się z ciemną masą dotkniętych ubóstwem braci. Najpierw robotnicy musieli przystać na system, który miało im narzucić nowe prawo o ubogich - dopiero wówczas tym spośród nich, których najlepiej opłacano, pozwolono uczestniczyć w procesie kształtowania władzy ustawodawczej. Czartyści walczyli o prawo do zatrzymania młyna gospodarki rynkowej, który gruchotał ludzkie życie. Jednak lud otrzymał prawa dopiero, gdy straszliwa adaptacja została zakończona.

^531

DEMomciA I cospodawm nutowi

1H ani poza jej granicami, od MacauJaya po Sffi y ^Sumnera - nie istniał laki wojujący    * fe

B^H-I—_r “'gerają w prawo własnoś* _{; fV}^2y _aaala podatek, druga zaś - wtargnięcie w działalność ⁰⁷ą d praca i pieniądz, bezrobocie i inflacja należały w ro-°v Ocznym do tej samej kategorii. Cobbcu potępił jedno-'V_jni_Cni^u P°'^_vaiuty złotej oraz nowe prawo o ubogich. Ricardo wąl-_nie sy^stcm _aj_ąC bardzo podobnych argumentów: zarówno praca, ■bu ^oba’ browarami,_ą rząd nie ma nr,-

źe rządy ludu stanowią IMIMM W ^₃d«enia dotyczące pracy pomorzyły * _w J ^fazmu-. Takie w tym przypadku lata dziewUtL- ^rt,fn,“ do Sil zapowiedź lat dwudziesty Lj|fe*^XV"I <vi_c-zauważył, że inflacja i dcflacja in^uj, _n^&mh*^m l*fe> l^szą oznaczała podatek, druga zaf |EBBR *•»««■

^{1 J} '    . 7    zarówno praca

eniądż są to™., a rząd me ma prawa ingerow* w £

1 żadnego z mch. Banktetzy, któoy sprzeciwiali sir _#pro "T Lity opartej na zlocie - między innymi Attwood z Birminoh znaleźli się po tej samej stronie co socjalifd. tacy jak (ST luźniej Mises nadal powtarzał, że oram i / . ^VłVCn'

jak

flOtf

ni^u

Bwal^uty

Fpagle    owąausa, tacy

s» B ■ M ■55 B^praca *    powin

„y interesować rządu w mększym stopniu niż jakiekolwiek Jna rynku. W osiemnastowiecznej, przedfederacyj„_ej B pieniądz I odpowiednikiem systemu ■■■■§ anemicznie demoralizującym ustępstwem ze strony madu „

SB II Hh SI⁵1 “W* tSy, IB

mogą zniszczyć walutę, a historia stanów    ^

gla rozwiać tego podejrzenia. Burkę łączył amerykańska demT i problemami walutowymi, a Hamilton obawiali HflB wewnętrznych, ale także inflacji, jednak w dziewietnL Ameryce sprzeczki populistów i członków tak awan

% ^Z m^atami z Wall Street miały charakter endLiZ ^

tomiast w Europie inflacjonizm stal się BKKHi ^y' przeciw demokratycznemu ustawodawstwu w jatadi XX wieku, co miało daleko idące konsekwencje Ochrona społeczna i ingerencja w walutę nie byty jedynie anaio-gnanym, problemami-często okazywały się identyczne. 0^1 wadzono system waluty złotej, pieniądz krajowy stał 17*jjp

» ft>r. J. Bemham, Manuał aj MlM Emom, _s 2 K l 9 E

issgif"'-¹* si

269

1

Por A.T. Hadlry. Econttmta: An Account qf tht RclutUim betwecn Priuatc Propcrty and Public Wrlfarr, 1896.