Skan42

256

Zakazana archeologia - ukryta historia człowieka

Ilustracja 12.5. Bs lew): Czaszka aunky szympansa. ft> praw). Czaszka Si 5 Plcńanlhm-put (AustraSopithecui> Irantuialrntit odkryta pnrei Roberta Btooma w Sirekfontcin w Afryce Południowe)

crassideru przypisali nowemu hominidowi nazwanemu Tclanthmpus capensis. Odcinek nr 1 w Swarikrans, gdzie znaleziono kości parantropa. jest obecnie datowane na 1.2-1.4 min lat. a odcinek nr 2, miejsce odkrycia dolnej szczęki (SK 15) telantropa, na 300 000-500 000 lat. W1961 roku Robinson podał nową typologię tego ostatniego znaleziska, przypisując jc Homo crectus.

Broom i Hobinson znaleźli w Swartkrans kolejną, niemal ludzką, szczękę. Fragmentarycznie zachowana żuchwa (SK 45) pochodziła z głównego osadu zawierającego skamieniałości parantropa. W 1952 roku obaj badacze stwierdzili: „Bardziej pasuje do niej, czy też przypomina ją swym kształtem, wiele szczęk współczesnego Homo niż szczęka telantropa" Mimo to Robinson przyptsal później żuchwę SK 45 telantropowi, a następnie Homo rrecius. Istnieją jednak powody, by rozważyć inne możliwości interpretacji tego znaleziska. Są one niestety skrywane

W okresie powojennym Broom odkrył w Stcrkfomcin kolejną czaszkę au-stralopiteka (il. 12.5). Późnię) znalazł tu dalsze szczątki dorosłego australopi-teka płci żeńskiej (St 14). Obejmowały one fragmenty miednicy, kręgosłupa i nóg. Ich morfologia, obok pewnych cech czaszek z tego stanowiska, wykazała zdaniem Brooma. że australopitckl poruszały się w wyprostowanej postawie ciała.

W 1925 roku Raymond Dart badał korytarz w Makapansg3t na terenie Afryki Południowej i odkrył zaczernione kości Doszedł cło wniosku, ze hominidy używały tu ognia. W 1945 roku Philip V. Tobias, wówczas absolwent Darta na Umversity of the Witwatererand. znalazł w osadach jaskini w Makapons-gat czaszkę wymarłego pawiana i zwrócił na nią uwagę swojego profesora. W 1947 roku Dart wrócił do pracy po dwudziestu latach przerwy, aby nadal poszukiwać kości australopiteków w Makapansgat.

Obok dalszych śladów ognia znalazł tu fra^nenty czaszki australopitefca i inne kości. Odkrytą istotę nazwał Auntralopithecus promelheus, imieniem

Ciągle co*! nowego z Afryki

257

herosa, który ukradł bogom ogień Obecnie hominid ten jest klasyfikowany wraz r okazami z Taung i Sterkfontein. jako Australopitkecus africanus, odmienny od masywnych australopiteków z Kromdraai i Swartkrans.

Dart odkrył również w Makapansgat 42 czaszki pawianów, z których *27 miało potłuczone części twarzowe. Siedem dalszych nosiło ślady uderzeń na lewej stronie okolicy twarzowej. Na podstawie tych świadectw Dart stworzył ponury wizerunek Australopitkecus pnmethćus jako krwiożerczego małpoluda. miażdżącego głowy pawianów prymitywnymi narzędziami kamiennymi i gotującego ich mięso na ogniu w jaskini w Makapansgac.

„Przodkowie łudzi - stwierdził - różnili się od żyjących małp człekokształtnych tym. że byli niezłomnymi zabójcami, istotami mięsożernymi, które przemocą porywały swe ofiary i pod desami zamęczały Je na śmierć. Rozszarpywały ich połamane ciała, rozrywając kończyna po kończynie, zaspokąjając swą nienasyconą Żądzę świeżą krwią ofiar i zachłannie pożerając ich udręczone ciała"

Jednak dziś paleount topolodzy charakteryzują ausłralopiteki Jedynie jako zwierzęta żywiące się padliną, które me były ani myśłiwymi. ani wytwórcami ognia. Tym niemniej nowe odkrycia Brooma i Darta przekonały wpływowych naukowców, zwłaszcza w Wielkiej Brytanii, że austrałopitełd nic stanowiły jedynie odmiany małp człekokształtnych, lecz były autentycznymi przodkami ludzkiego gatunku.

Zmjantrop

Kolejnych ważnydi odkryć dokonał Louis Leakey i jego druga żona. Mary 17 lipca 1959 roku Mary Leakey natrafiła w warstwie Bed I Wąwozu Olduwai. na stanowisku FLK, na rozbitą czaszkę młodego hominida płd męskiej. Kiedy połączono jej fragmenty, okazało się, że istota ta miała grzebień kostny - krawędź biegnącą wzdhiz wierzchołka czaszki. Pod tym względem przypominała Australopithecus robmtus Mimo to l^eakey stworzył nowy gatunek hominida. częściowo z tego powodu, że zęby odkrytej istoty były większe niż u australopiteków masywnych z terenu Afryki Południowej Nazwał go Zinjan-thropus boisei. Słowo Ztnj oznacza Afrykę Wschodnią, a boisei odnosi się do Chariesa Boise'a, który we wczesnym okresie, obok innych osób, finansował prace Leakey ów Razem z czaszką Leakey znalazł artefakty kamienne, co skłoniło go do nazwania zinjnntropu pierwszym wytwórcą narzędzi kamiennych i stąd pierwszym „prawdziwym człowiekiem"

Leakey stał się na pewien czas pierwszoplanową postacią paleoantropoło-gii. Narodowe Towarzystwo Geograficzne przydzieliło mu fundusze, opublikowało bogato ilustrowane artykuły, zorganizowało specjalne programy telewizyjne i podróże po całym świecie, w trakcie których mógł promować swoje odkrycia

Jednak mimo wielkiego rozgłosu panowanie zinjantropa było bardzo krótkie Biograf Leakcya Sonia Cole napisała: „Rzeczywiście, aby zapewnić sobie