Skan48

268

Zakazana archeologia - ukryta historia człowieku

Ciągi* coś nowego z Afryki

269

skiej otrzymał twoje imię - „Lucy"

Przy pomocy różnych metod datowania - metody paleomagnetyczną). tasowo-argonowej oraz pomiaru efektów promieniotwórczego rozpadu innych pierwiastków - Johanson określił, ze „Lucy" ma 3,5 min lat.

W 1975 roku Johanson wródl do Hadaru, tym razem z fotografem National Geographic, który zarejestrował kolejne ważne odkrycie. Na stoku wzgórz* Johanson i jego zespól znaleźli skamieniałe szczątki trzynastu istot. Były ^wdorosłe osobniki pici męskiej i żeńskiej oraz dzieci. Nazwano je „Pierwszą Rodziną”. Ich wiek geologiczny był identyczny z wiekiem „Lucy" i wynosi! oko*⁰3.5 min lat.

Johanson powód! później na afrykański kontynent, tym razem kienyącjuj swoją własną ekspedycję do Hadaru w regionie Afar. na terenie Etiopii Pewnego popołudnia Johanson znalazł górną część kości piszczelowej, która należała wyraźnie do .jakiegoś gatunku naczelnych. W pobliżu tej skamieniałości odkrył dolny koniec kości udowej Na podstawie sposobu, w jaki kość udowa i piszczel pasowały do siebie Johanson uznał, że znalazł kompletny staw kolanowy hominida, przodka współczesnego gatunku człowieka, nie zaś starożytnej małpy zwierzokształtnęj. Osady w których dokonał powyższych odkryć, miały ponad 3 min IaL Były to zatem jedne z najstarszych szczątków hominida. Jakie kiedykolwiek znaleziono.

W naukowych publikacjach Johanson donosił, ze staw kolanowy z Hadaru (AL 129) ma 4 min lat i należał do prymitywnego australopiteka, charakteryzującego się ludzkim, dwunożnym chodem

W trakcie następnego roku pracy Alemayehu Asfaw, Etiopczyk pracujący na stanowisku w Ha tiar z Johansoncm, znalazł skamieniałe szczęki. Określenie ich przynależności gatunkowej okazało się trudne Johanson poprosił Richarda Leakeya. aby przybył na miejsce i zbadał znalezisko. Leakey przyjął zaproszenie i przyjechał w towarzystwie swej matki. Mary 1-eakey, oraz żony, Meave. Razem z Johansoncm zbadał szczęki i przypisał je rodzajowi Homo, co czyniło z nich najstarsze ze znalezionych dotychczas skamieniałości Homo.

30 listopada 1974 roku Donald Johanson i Tom Gray badali odcinek nr 162 na stanowisku w Hadar. Początkowo znaleźli jedynie fragmenty kości ssaka. Po pewnym czasie Grey był gotów zakończyć pracę i wrócić do obozu. Johanson zaproponował jednak, by sprawdzili pobliski żleb. Nie odkryli tam wielu skamieniałości, lecz gdy mieli właśnie odejść, Johanson zauważył na powierzchni ziemi odsłonięty fragment kości ramienia. Kiedy obaj rozejrzeli się wokoło, zobaczyli rozrzucone kości, które należały do tego samego hominida. Zaczęli skakać i krzyczeć z radości w ponad czterdziestostopnlo-wym upale. W ten właśnie sposób uczcali dokonanie niezwykle znaczącego odkrycia.

Tego wieczoru Johanson i jego współpracownicy zorganizowali przyjęcie, a w obozowych głośnikach ekspedycji grzmiała ciągle piosenka Beatlesów Lucy in the sky with Diamonds. Ze słów tej piosenki znaleziony hominid płci żeń

Po odkryciu „Pierwszej Rodziny" nąjważniejsze odkrycia z Hadaru, obej-niującc ponadto staw kolanowy, szczęki znalezione przez Alemayehu i „Lucy", zostały skompletowane. W jaki sposób skamieniałości te interpretowali i re-intcrpretowali poszczególni naukowcy?

Przypisując szczęki Alemayehu i okazy „Pierwszej Rodziny" rodząjowi Homo, Johanson polega) początkowo na opinu Richarda i Mary Leakey. Jeżeli „Lucy". jak sądzi! Johanson, kość udowa AL 129 i piszczel należały do jednego z australopiteków, wówczas mielibyśmy w Hadar dwa rodzaje hominidów.

Pbd wpływem Timothyego D. White’a. paleontologa, który pracował nad Jeziorem Hirkana z Richardem Leakeyem. Johanson zmienił później swoją opinię na temat liczby gatunków w Hadar. Whitc przekonał Johansona, że hominid z Hadar reprezentuje nowy gatunek. Wspólnie określili go mianem Austrałopithecus afarensis, od nazwy regionu Afar w Etiopii

Według Johansona i White'a Austrałopithecus afarensis. najstarszy a ustna-lopilek jakiegokolwiek odkryto, dał początek dwóm liniom genealogicznym hominidów. Pierwsza doprowadziła, poprzez Austrałopithecus africanus, do powstania masywnych australopiteków, druga, poprzez Homo habilis i Homo erectus, do pojawienia się Homo sapiens

A. afarensis - nadmiernie ludzki hominid?

Johanson stwierdził, ze „pod względem najważniejszych cech" osobniki Au-ttralopithecus afarensis posiadał)’ „ludzkie ciała o małych rozmiarach" Jednak niektórzy uczeni zdecydowanie nie zgodzili się z taką opinią. Przedstawili daleko bardziej małpoksztaltny obraz „Lucy" i jej krewnych. W większości przypadków ich poglądy na temat „laicy" zgadzają się z wcześniejszymi ustaleniami Oxnarda, Zuckermana i innych naukowców odnośnie całego rodzaju Austrałopithecus.

Skamieniałości z Hadar me obejmowały kompletną) czaszki osobnika A. afa-nmsis. Tim Whitc zdołał ją jednak częściowo zrekonstruować, używając szczątków czaszek, fragmentów dolnej i górnej szczęki oraz niektórych kośd twarzy. Należały one do kilku osobników „Pierwszej Rodziny". Zdaniem Johansona zrekonstruowana czaszka „wyglądała jak mała samica goryla". W tym względzie nie wybuch! żaden spór między Johansonem a jego krytykami- Wszyscy zgodzili się. ze głowa A. afarensis przypominała głowę małp człekokształtnych Jednak budowa pozostałej części ciała tego hominida budziła kontrowersje, •widall L. Susman, Jack T. Stern, Charles E Oxnard oraz inni badacze uwa-ją również za malpokształtną. W ten sposób kwestionowali pogląd Johanów. że „Lucy”, podobnie jak człowiek, chodziła w wyprostowanej postawie ciała Jąj kość łopatkowa była niemal identyczna z kością łopatkową małp człekokształtnych. Obrócony ku górze staw łopatkowy wskazywał, że „Lucy" wykorzystywała najprawdopodobniej swe ramiona do wspinania się na drzewa ¹ Zawieszania na gałęziach całego ciała. Kości ramienia A. afarensis przypo-^Itl*nały kości ramion wspinających się na drzewa przedstawicieli naczelnych.