Skan39

250 '/.okazana archeologia - ukryta historia człowiekg

Ilustracja 12.3. Zarysy żuchw (.nic szkalowane) oparte na opublikowanych fotografiach, z wyjątkiem (a) 1 (fc). które opracowaliśmy ru podstawie dostępnych rysunków- (a) au-uralo-pitek, Omo, Etiopia; (b) Hamoereeliu. Heidelberg (Mauer), Niemcy; (c) wczesny Homoai pinu. Arago, Francja, (d) neandertalczyk, Sranldar. Irak, (e) Homo topieni rhot („neandertaloidAlny* według R V Tobiasa), Cavc of Hearths, Afryka Południowa; (f) Homo saptnis topieni. Bortkr Cave. Afryka Południowa, (g) Homo sapiens sapiens, współczesny, rdzenny mieszkaniec Afryki tadtudniawej; (h) żuchwa z Kanam

przypominały żuchwę z Kanam. Odkrył je ze szczątkami zwierząt, jakie znaleziono właśnie w Kanam. Z tego względu Louis Leakey ponownie zmieni! swoją opinię, stwierdzając, że szczęka z Kanam należała do Homo habilis.

Od chwili odkrycia naukowcy przypisywali zatem żuchwę z Kanam niemal każdemu znanemu hominidowi (całemu rodzajowi Australopithecus. Austra-lopiihecus boisei, Homo habilis, „człowiekowi neandertalsłdemu", wczesnemu Homo sapiens i współczesnemu Homo sapiens). Fakt ten pokazuje trudności, jakie wiążą się z właściwym klasyfikowaniem skamieniałych szczątki hominidów.

Opinia Tobiasa, że szczęka z Kanam należała do osobnika reprezentuj odmianę wczesnego Homo sapiens, która charakteryzowała się cechami ncan-dertaloidałnymi, zdobyła szeroką akceptację. Mimo to, jak można zobaczy^ na ilustracji 12.3 przedstawiającej zarys żuchwy z Kanam i żuchw innych hominidów. kształt brody szczęki z Kanam (h) przypomina okaz z Border Qivę (0-pisywany Homo sapiens sapiens, i żuchwę współczesnego, rdzennego mieszkaj ca Afryki Południowej (g). Wszystkie trzy szczęki posiadają dwie zasadnicze o" charakteryzujące brodę współczesnego człowieka: wygięcie w stronę w ka i zgrubienie w kierunku zewnętrznym u podstawy.

Jeśli jednak nawet zaakceptujemy pogląd Tobiasa, że żuchwa z Kanam nu*' ła neandertaloidalne cechy, szczątki istot o takiej szczęce w warstwach wcze-snoplcjstoceńsldch, datowanych na ponad 1.9 min lat temu, również będą s^lfl* nowie chronologiczną anomalię. Zgodnie z większością obecnych hip“*

25/

Ciągle coś nowego z Afryk i

dotyczących ewolucji ludzkiego gatunku neandertuioidalne hominidy pojawiły się co najwyżej 400 000 lat temu i żyty do około 30 000 bądź 40 000 lat temu.

Aby określić wiek szczęki z Kanam i czaszek z Kasjera, K. E Oakley z Bri-tish Museum zbadał te skamieniałości metodą fluorową, azotową i uranową.

Zagrzebane w ziemi kości absorbują fluor Szczęka z Kanam i czaszki z Kan-jera zwierały tę samą ilość fluoru co inne kości z wczesno- i środkowoplejsto-ceńskich formacp. Wyniki te są zgodne z poglądem, że skamieniałości człowieka z Kanam i Kanjera mają tyle samo lat co pozostałości fauny na tych stanowiskach.

Azot jest składnikiem białka kośd, które w normalnych warunkach tracą go wr miarę upływu czasu. Oakley zbadał, że fragment czaszki nr 4 z Kanjera zawiera jedynie śladowe ilości azotu (0,01%). podczas gdy we fragmencie czaszki nr 3 składnik ten w ogóle me występował. Żadna z dwóch kości zwierzęcych, jakie zbadano, również me zawierała azotu. Obecność „mierzalnych śladów" tego pierwiastka we fragmencie czaszki nr 4 oznaczała, zdaniem Oakleya. że wszystkie skamieniałości człowieka z Kanjera są „znacznie młodsze* niż łau-na tego stanowiska.

Tym niemniej pewne substancje takie jak glina zacłiowują czasami azot przez miliony lat. Być maże zatem warstwa gliny zabezpieczyła fragment czaszki nr 4 przed całkowitą utratą azotu. Bez względu na to. fragment czaszki nr 3. podobnie jak próbki zwierzęce, nie zawierał w ogóle tego składnika, istnieje więc możliwość, że wszystkie kości miały tyle samo lat

Jak pokazuje Tabela 12.1, wielkości wskaztyące ilość uranu w przypadku skamieniałości człowieka z Kanjera (8-47 części na milion) pokrywały się z wartościami dla fauny z tego stanowiska (26-216 części na milion), co również może oznaczać, ze wszystkie znaleziska miały tyle samo lat. Ludzkie kości cechowały się średnio wskaźnikiem 22 części na milion, natomiast fauna ssaków zawierała przeciętnie 136 części na milion. Zdaniem Oakleya znaczna różnica między średnimi wartościami świadczyła, że skamieniałości czło-

Tabela 12.1.

Zawartość uranu

w skamieniałościach hominida z Kanjera

Oznaczenie duiraw miłości	Opte badanego fragmentu	Zawartość uranu (eU₃OJ (wyrażona w czftnłn)
K*Hjera 3	fragment kośd znal. in situ	15
	Fnupncnt kośd ciemieniowT] znal. ui situ	21
	fragmenty czaszki znal. na powierzchni	16.27.27. 30. 42
	fragment knśa udowe] mai na powierzchni	8. 14
Kariera 4	Iragmcm kośa czołowej znal iu pcwier/rluu	11.21.35
Kuśliność	szczątki ssaków z Kanjera	26. 131, 146. 159.216