Skan38

248

Zakazana archeologia - ukryta historia czlourit^,

s ki ego” i .człowieka pekińskiego”, lub nawet wcześniej. Jeśli ta opinia jest słus*. na. pitckantrop i smamrnp (obecnie Homo ereclus) me mogli być ł>ezpoćred-nimi przodkami ludzkiego gaunku. Nie mógł nim być również .człowiek z ftij. down", ze szczęką podobną do szczęki małpy człekokształtnej

W marcu 1933 roku członkowie Wydziału Biologii Człowieka Królewnie j go Instytutu Antropologicznego spotkali się. by rozpatrzyć odkrycia Leakeya, dokonane w Kanam i Kanjera. Grupa 28 naukowców, pod przewodnictwo^ Sir Arthura Smitha Woodwarda. opublikowała raporty na lemat czterech kategorii materiałów: geologicznych, paleontologicznych, anatomicznych i archeologicznych Zespól geologów ustalił, że ludzkie skamieniałości z Kanjera i Kanam mają tyle samo lat co warstwy, w których je znaleziono. Według paleontologów osady w Kanam pochodziły z wczesnego plejstocenu, w Kanjera - przynajmniej ze środkowego plejstocenu. Grupa archeologów zauważyła obecność narzędzi kamiennych w tych samych warstwach, w których odkryto skamieniałości człowieka. Opinia ta dotyczyła obu stanowisk. Zespół anatomów stwierdzi! natomiast, ze czaszki z Kanjera nie posiadają .żadnych cech sprzecznych z opisem gatunku Homo sapiens" Taki sam pogląd wyrażono odnośnie kości udowej z tego stanowiska. Z kolei szczękę z Kanam specjaliści w zakresie anatomii określili jako niezwykłą pod kilkoma względami. Mimo to „nie byli w stanie wskazać żadnego szczegółu, który jirzeczyłby za klasyfikowaniu jej do gatunku Homo sapiens"

Wkrótce po tym, gdy na konferencji naukowej w 1933 roku uczeni wyrazili Leakeyowi poparcie, geolog Percy Boswell zaczął kwestionować wiek skamieniałości z Kanam i Kanjera Leakey zetknął się już z jego krytyką w przypadku szkieletu Recka, zdecydował się więc zaprosić Boswella do Afryki, w nadziei, ze rozwiąże to jego wątpliwości. Jednak nie wszystko szło po myśli Leakeya.

Po powrocie do Anglii Boswell przedstawił Naturę negatywny raport na temat znalezisk z Kanam i Kasjera „Niestety nie udało się odnaleźć dokładnego miejsca żadnego odkrycia" Jego zdaniem warunki geologiczne na obu stanowiskach były zbyt skomplikowane do interpretacji Boswell stwierdził: „znaleziono tam gliniaste osady często ulegały dużym zaburzeniom w postaa gwałtownego osuwania się". Doszedł więc do wniosku, ze „niepewne warunki odkrycia |...| zmuszają mnie do stwierdzenia, iż nie można w tej chwui wyjaśnić człowieka z Kanam i Karceru".

Odpowiadając na zarzuty Boswella, Leakey oświadczył, że był w stanie pokazać mu miejsca odkryć swych skamieniałości. „W Kanjera dokładnie pokazałem mu miejsce, gdzie znajdowało się wzgórze osadowe, w którym in situ znalazłem czaszkę nr 3 |...J. Fakt, ze pokazałem profesorowi Bófl wełlowi to stanowisko potwierdza mały kawałek kości odkryty tu w 1935 roku. który pasuje do jednego z fragmentów znalezionych trzy lata wcześniej* ^_,ła' pisał Leakey.

O miejscu odkrycia szczęki z Kanam Leakey powiedział: „Na samym czątku, przy użyciu poziomicy, dokonaliśmy przecięcia żlebów leżących 'rWf

Ciągle coś nowego z Afryki

249

pani West. lak aby widoczne były wszystkie poziomy, i dlatego mogliśmy zlokalizować to miejsce z dokładnością do kilkudziesięciu centymetrów - naprawdę tak zrobiliśmy”.

Boswell stwierdził, że jeśli szczękę znaleziono nawet we wczesnoplejstoceń-skiej formacji, dostała się tam w jakiś sposób z górnych poziomów wskutek „gwałtownego osuwania się" warstw lub jwprzez szczelinę. Leakey odpowiedział później na ten argument: .Nie mogę zaakceptować tej interpretacji, ponieważ nie ma na to żadnych dowodów. Stan zachowania żuchwy jest pod każdym względem taki sam jak w przypadku dolno [wczesnol-plejstoceftskieh skamieniałości, które znaleziono razem z nią" Oświadczy! ponadto, że sam Boswell przyznał. iż byłby skłonny zaakceptować wczesnoplcjstoceński wiek szczęki i Kanam. gdyby nie posiadała ona podobnej struktury brody jak u człowieka

Poglądy Boswella jednak przew ażyły. Mimo to, w 1968 roku Philip V Tobias stwierdził: .Istnieje przekonujący pńma facie powód, by ponownie rozważyć problem znalezisk z Kanjera". I rzeczywiście odkrycia te zostały ponownie rozpatrzone Biograf Leakeya Sonia Cole napisała: „We wrześniu 1969 roku Louis wziął udział w konferencji paryskiej na temat początków Homo sapiens, sponsorowanej przez UNESCO | .. .| około 300 delegatów jednomyślnie uznało. że czaszki z Kanjera pochodzą ze środkowego plejstocenu"

O szczęce z Kanam Tobias powiedział natomiast. „Stwierdzenia Boswella tak naprawdę nie podważyły czy nawet nie osłabiły oświadczenia leakeya, że żuchwa pochodzi z rozpatrywanej warstwy"

Naukowcy opisali szczękę z Kanam na wiele sposobów. W 1932 roku zespól angielskich anatomów ogłosił, że nie ma żadnego powodu, by odrzucać jej przynależność do Homo sapiens. Czołowy antropolog brytyjski Sir Arthur Keilh również przypisywał to znalezisko Homo sapiens. Jednak w latach czterdziestych zdecydował że szczęka należała najprawdopodobniej do australopite-ka. W 1962 roku Philip Tobias stwierdził, iz żuchwa z Kanam przypomina nąjbardziej szczękę odkrytą w Rabacie w Maroku, datowaną na późną fazę środkowego plejstocenu, oraz późnoplejsioceńskie szczęki. Jakie znaleziono w Cave of Hearths w Afryce Południowej czy w Dire-Dawa na terenie Etiopii Zdaniem Tobiasa wszystkie te skamieniałości posiadają cechy ncandertaloidalne.

W 1960 roku l.ouis leakey wycofał się ze swojej wcześniejszej opinii, że fhdiwa z Kanam przypomina gatunek sapiens. Uznał teraz, iż reprezentuje °na samicę zirjantropa - hominida. którego odkrył w 1959 roku w Wąwozie Olduwai Leakey na krótko wypromował to malpoksztaltnc stworzenie jako P*envszego wytwórcę narzędzi i w ten sposób pierwszą istotę rzeczywiście przypominającą człowieku. Wkrótce potem w Olduwai znaleziono skamieniałości Henno habilis. Leakey szybko zmienił status ziryaniropa, umieszczając go wśród niasywnych australopiteków (A. boisei), Zipjamrop nie był już wytwórcą Sfazędzi

•Na początku łat siedemdziesiątych syn Louisa Leakeya. Ricłiard, pracując nad Jeziorem TUrkana w Kenii, znalazł skamieniałe szczęki Homo habilis. które