013201

— 226 —

kiem zaniechać spirytusowych napoji, które stan chorobliwy raczej pogarszają a nie poprawiają go wcale.

Zabiegi wodolecznicze używają się w najłagodniejszej formie, a później stopniuje się je bardzo powoli. Uważać przy tern dobrze należy, czy chory nie ma obawy lub wstrętu do jakiegoś zabiegu, w takim bowiem wypadku trzeba natychmiast zaniechać tego środka, a zastosować taki, do którego pacjent ma skłonność i ochotę, chyba że jest to coś takiego, coby mu szkodzić mogło. Jeżeli do niczego nie mają ochoty, niechaj przez kilka dni biegają tylko po mokrych kamieniach, przez jedną lub dwie minuty na dzień; potem niechaj umywają z rana górną ciała połowę wodą zmieszaną z octem. Chodzenie po mokrych kamieniach wzmocni, zahartuje i ściągnie krew ku nogom, gdzie zazwyczaj jest największy brak krwi. Omywanie podnosi naturalną ciepłotę, wzmacnia górną ciała połowę, i ureguluje trans-piraeję, która zazwyczaj u tych ludzi jest niedostateczną i wiele pozostawia do życzenia. Po kilku dniach może chory albo brodzić po wodzie przez jednę do dwóch minut, albo polewać kolana wodą przez minutę, gdy tymczasem górna połowa ciała dostaje codziennie omywanie. Skoro się robi te zabiegi przez dni kilka, a nadto naciera codziennie brzuch wodą zmieszaną do połowy z octem, wówczas cały organizm nabierze więcej sił i stanie się czynniejszym. Dalej można wziąść jednego dnia omywanie całkowite, z łóżka wstawszy, drugiego dnia polanie kolan, i brodzić po wodzie; gdy zaś polepszenie większe zrobiło postępy, bierze się jednego dnia polanie kolan, drugiego polanie ud, podczas gdy omywania całkowite robi się ciągle dalej. Gdy i te zabiegi stosowane były przez dni kilka, najlepiej będzie wziąść dalej, jednego dnia półkąpiołek przez jedną do dwóch sekund, drugiego dnia omywanie całkowite. Zamiast ostatniego zabiegu można dla odmiany zrobić omy- , wanie górnej połowy ciała, i tak postępować dłuższy: czas dalej, robiąc tygodniowo cztery do pięć zabiegów. Zabiegi te z wszelką pewnością wzmocnią należycie ciało, zahartują je, i poprawią ogólny stan chorego. . Skoro rozpoczęły się omywania brzucha, trzeba po nich' ^! wkrótce robić okłady na brzuch, trzy lub cztery razy , w tygodnia, maczając płótno złożone we czworo w odwarze ze siana i gorące przyłożyć na brzuch. Bierze się odwar ze siana dlatego, że najkorzystniej działa na narządy brzucha. Wcześnie można także spróbować robić okłady, i to jednego dnia okład dolny, drugiego dnia okład górny, stosując je przynajmniej dwa razy w tygodniu Okład taki gdyby nawet trwał krótko, i leżał tylko przez pół godziny, działa w niektórych przypadkach bardzo dobrze.

Na wewnątrz można również zadziałać, ale także tylko w bardzo łagodny sposób. Herbata ze słomy owsianej z miodem działa nader wzmacniająco, i rozpuszcza wszystkie materje, które się nagromadziły w osłabionym organizmie. Herbata ta bierze się przez tydzień aż do dwóch tygodni, i to codziennie po jednej filiżance, podzieliwszy ją na dwie lub trzy porcje, lub jeszcze lepiej, biorąc co dwie godziny po łyżce stołowej. Dalej można pić herbatę z kory dębowej, albo ze żołędzi, dodając nieco do niej szałwji, albo babki. Herbata z kory dębowej albo ze żołędzi ściąga i wzmacnia, podczas gdy szałwja poprawia trawienie. Niektórzy histerycy mają zamiłowanie do gorzkich rzeczy, ci więc mogą pić z pożytkiem herbatę z centurji, piołunu i z trójlistnego bobrku (Bitterklee). Niektóre jednak osoby nie mogą znieść piołunu, zapach jego już z daleka ich razi, ci więc niechaj do swej herbaty nigdy nie dodają piołunu. Także herbata z dziurawca, krwawniku z dodatkiem nieco rumianku dobre robi skutki, gdy się używa je na przemiany. Silniej jednakowoż, aniżeli wszystkie te zioła działają korzenie dziurawca i kurzego ziela, które zmieszane ze srebrnikiem, (Poten-tilla anser), wyborną dają herbatę. Wzmacniająco a także uśmierzająco na napady działa herbata z ruty i kozłka lekarskiego. Można oba ziółka zmieszać razem, i gotować z dodatkiem łyżki miodu, a tak przyrządzoną herbatę zażywa się małemi dawkami, biorąc naprzykład łyżkę co dwie godziny. Można także gotować herbatę z każdego ziółka osobno, i brać ją na przemiany, co we wielu wypadkach jest bardzo poradnem, ponieważ nie ma drugiej choroby, któraby w ordynacjach i środkach lekarskich tylu odmian potrze-