02301

i

23

i

23

cyę

wa—jeżeli utnie mówić: „Dzień dobry panu.

Zwierzę pojmuje, nabywa wiadomości, zatrzymuje je w pamięci, porównywa i sądzi, zna swe czynności i przewiduje ich następstwa, lecz nie zwraca swych myśli w siebie—namyśla się, lecz nie rozważa—myśl jego nie wybiega po za granicę faktu, potrzeby, wrażenia, uczucia. Nie wiąże wcale swych pojęć by z nich wytworzyć nowe, to czego mu brakuje, jestjednem słowem tern, co metafizycy nazywają czystym rozumem. Ztąd koło ścieśnione, nieprzebyte, w którem myśl jego jest zamknięta—ztąd granice narzucone jego stopniowemu doskonaleniu się. Granice te mogłyby być przebyte przez niektóre zwierzęta, gdyby przy swej inteligencyi dość rozwiniętej, posiadały narzędzie niezbędne do wymiany ¹ myśli: mowę. Wszakże jedynemi zwierzętami mogącemi człon-kować i modulować dźwięki, naśladować mowę ludzką są ptaki, wmale niewiele inteligentne, które eokolwiekbądź nie przywięzują żadnej myśli, żadnego znaczenia, do wyrazów i zdań przez siebie powtarzanych. Najlepiej wyuczona papuga nie wyraża przecież nigdy słowami swych pragnień l^ib wrażeń. Gdyby naprzykład nauczono je mówić: „Dajcie jeść kokotce^u wypowie tę frazę tak po nasyceniu się, jak i wówczas gdy głód uczu-

^u „

dobry pani,“ wygada to nie odróżniając poranku

t

1

Kie zgadzamy się w tem miejscu z autorem. Liczne spostrzeżenia okazały że psy miewają, sny, że marzenia swe senne wyrażają głosem — a tem samem wyobraźnia ich jest czynną, (przyo. tłómacza).