0282

VI. 4.

LESZKO BIAŁY (i. GRZYMI8ŁAWA).

265

Przeważna ilość przytoczonych na wstępie roczników i kronik określa pochodzenie Grzymisławy słowami: Ruthena, de Russia. Długosz¹), któremu szczegół ten nie był obcym, wymyślił jej ojcu imię; miał to być Jarosław, nieokreślony bliżej książę ruski, jak później tłomaczył Naruszewicz²), Jarosław Wsewołodowic, książę Włodzimierza nad Klazmą. Karamzin ³), a za nim Roepell^{4 5 6 7}), zarzucając słusznie nietrafną kombinacyą Długosza i Naruszewicza, popadają sami w błąd, mieniąc ojcem Grzymisławy Aleksandra, ks. bełskiego. Leszko według Latop. Hipac. -j zostawał wprawdzie w bliskich stosunkach politycznych z Aleksandrem, ale żoną jego, jak stwierdza tenże sam latopis ^K), niebyła córka Aleksandra, jeno córka Ingwara Jarosławica, księcia łuckiego: Potomźe side Ing war w Wołodymeri, poją u neho Lestko dszczer j.

W dokumencie z r. 1278 ⁸) syn Grzymisławy, Bolesław Wstydliwy, nazywa Prokopa, ówczesnego kanclerza, a późniejszego biskupa krakowskiego, swoim nepos carissimus, a w dokumencie z r. 1286 ⁹) tenże Prokop wymieniony jest jako coynatus Leszka Czarnego. Nie ma podstawy do przypuszczania, jakoby Prokop urodził się z jakiegoś ojca Piasta, a samo imię jego wskazuje raczej na pochodzenie ruskie. Tak rozumiał tę rzecz już Długosz¹⁰), który Prokopa mieni Rusinem, ortus de Russia, ale w dalszym ciągu popada w sprzeczność, podając, jakoby spowinowacony był z Leszkiem Czarnym przez matkę (ex parte matris coynatus)-, matka Leszka była bowiem księżniczką śląską (VI. 10.). Najsnadniej tedy przypuścić, że Prokop należał w istocie do jakiejś rodziny książęcej ruskiej; w takim zaś razie małżeństwo Leszka z Grzymisławą łub jego brata Konrada z Agafią (VI. 5.) służyć może za podstawę do wytłomaczenia owego stosunku powinowactwa, zachodzącego między nim a książętami polskimi.

Pierwszą, wyraźną datę zaślubin Leszka z Grzymisławą, podał w historyografii polskiej dopiero Długosz¹¹) pod r. 1220. Spotkała się ona z zasłużoną krytyką już ze strony Naruszewicza¹²) z powodu, że w r. 1214 przychodzi do skutku układ małżeński córki z tego małżeństwa, Salomei (VI. 6.). Przytoczona poprzednio zapiska Latop. Hipac.^1:1) o zaślubinach Leszka z córką Ingwara nosi datę 1204 (6712) r.; wszakże i ona wymaga sprostowania. Pod tymże bowiem (1204) rokiem opowiada latopis o osadzeniu Ingwara przez Leszka w Włodzimierzu; nie mogło się to zaś stać wcześniej, jak dopiero po zgonie Romana Mścisławica pod Zawichostem, według Roez. Tras.¹⁴) 19 czerwca 1205 r. Jest zatem w latopisie niedokładność chronologiczna, której podobnych znaleść w nim można jeszcze wiele innych¹⁶); wobec czego nasuwa się pytanie, na jaką datę zamienić należy błędne określenie latopisu. Z uwagi, iż latopis¹⁶) o śmierci Romana wspomina pod r. 1202 (zam 1205), wynika, że chronologia jego w opowiadaniu tych wypadków zmyloną jest o trzy lata, a w takim razie data 1204 r. odpowiadać będzie rzeczywistej dacie 1207 r., którą też jako datę zaślubin przyjąć należy¹⁷). W Rocz. Tras.¹⁸), Bocz. Franc. krak.¹⁹), tudzież Rocz. Małop.²⁰) wzmianka o zaślubinach Leszka znajduje się pod r. 1202, wszakże tylko okolicznościowo, łącznie z wiadomością o odzyskaniu przezeń tronu krakowskiego w tymże roku; w tej samej zapisce podane są także zdarzenia niewątpliwie późniejsze, jak mianowicie urodziny Bolesława Wstydliwego (1226 r., por. VI. 7.). Podobnież i Kron. Wielk.²¹), wspominając o powołaniu Leszka na tron krakowski, dodaje wiadomość o jego małżeństwie; że wzmianka jest tu tylko oklicznościową, dowodzi fakt, że w dalszem dopiero miejscu jest mowa o bitwie zawichojskiej, która wyprzedziła zaślubiny Leszka ²²).

Po raz ostatni jako żyjąca wspomnianą jest Grzymisławą w dokumencie z 13 czerwca 1258 r.²¹ⁱ). Pod tymże samym, 1258 rokiem podaje Rocz. Tras.²⁴) zapiskę o jej śmierci: Ducissa Grimislava Cracoiie obiit. Zapiskę powyższą, pod tąż samą datą, powtarza Rocz. Małop. w kod. Szamot.²³); natomiast w kod.

1

Hist. Pol. II. 209. — 2) Hist. nar. poi. III. 128 uw. 6. — 3) Hist. pań. ross. III. 118. — 4) Gesch. Pol. 405 uw.

2

1. 410. 412. — 5) Str. 482. 487. — <>) Str. 482. — 7) Słusznie zbijał to mniemanie już Górski, Stos. Kazim. Spraw, z Rusią

3

27 uw. 3. — 8) Kod. dypl. Małop. I. nr. 94. — 9) Kod. dypl. kat. krak. I. nr. 86. — 10) Hist. Pol. H. 513. 514. —

4

U) Ibid. II. 209. — 12) Hist. nar. poi. III. 128 uw. 6. — 13) Str. 482. — 14) Mon. Pol. II. 836. — 15) Por. zestawienie Sza-

5

raniewicza, Die Hypath.-Chronik Gin. — 16) Str. 481. — 17) Jak trafnie domyślał się już Droba, Stos. Leszka Biał.

6

z Rusią i Węgr., Rozpr. Akad. Umiej. Wydz. hist.-filoz. XIII. 384 i 401 uw. 2. — 18) Mon. Pol. II. 836. — 10) Ibid. III. 46.—

7

20) Ibid. III. 162. 163. — 21) Ibid. II. 552. — 22) Perlbach, Preuss.-Poln. Stud. I. 13, który ze źródeł ruskich nie korzystał,

8

a nadto przeoczył fakt, że już r. 1214 przychodzi do skutku układ małżeński, dotyczący Salomei, rozciąga końcową granicę

9

daty zaślubin Leszka do r. 1224. — 23) Kod. dypl. kat. krak. I. nr. 59. — 24) Mon. Pol. II. 839. — 25) Ibid. III. 169.

10

Balzer, Genealogia Piastów.    34