0328

VI. 14.

ZIEMOWIT I.

311

Ustalonej w ten sposób dacie jego urodzin 1224— 1228 r. zdawałyby się sprzeciwiać niektóre okoliczności. Już bowiem w przytoczonym co dopiero dokumencie z 4 lipca 1228 r. powołany jest konsens Ziemowita (obok jego starszych braci), a tak samo i w dokumencie Konrada z r. 1230 ^x). W lipcu r. 1228 mógł Zie-. mowit liczyć co najwięcej cztery, a w r. 1230 co najwięcej sześć lat życia; czy podobna przypuścić, iżby nie--letnie dziecię mogło udzielać konsensu do aktów prawnych? Przyczynę tej nieprawidłowości tłomaczy wszelako sama istota i treść odnośnych aktów. Dokumentem z 4 lipca 1228 r. odstąpił Konrad Zakonowi Braci Dobrzyńskich ziemię dobrzyńską, a dokumentem z r. 1230 Zakonowi krzyżackiemu ziemię chełmińską. Były to akta prawno-publicznej treści i największej doniosłości, zawierały bowiem alienacyą całych terytoryów dzielnicy Konradowej; i jasną jest rzeczą, że obdarowanym zależeć musiało na tern, ażeby w rzeczonych aktach powołanem zostało zezwolenie wszystkich podówczas żyjących męskich potomków Konrada, bez względu na ich wiek, co ich zabezpieczyć mogło przed możliwemi ich pretensyami na przyszłość. Z tego to powodu powołał Konrad zezwolenie wszystkich swoich synów (także i młodszego Ziemomysła); przez to jednak właśnie owe dokumenla nie dają żadnej podstawy do wysnuwania wniosków o wieku wspomnianych tamże Konradowiców. Znamy prócz tego jeszcze jeden dokument Konrada z 23 marca 1231 r.^{1 2}), wystawiony już w sprawie pry-w^ratno-prawnej (zamiana wsi przez biskupa włocławskiego), w którym powołani są nie tylko dwaj jego starsi, ale także i obaj młodsi synowie, Ziemowit i Ziemomysł. W czasie tym Ziemowit mógł liczyć co najwięcej siódmy, a Ziemomysł co najwięcej szósty rok życia, przyczem powód ich wystąpienia nie da się już usprawiedliwić względami zasadniczymi, jak poprzednio. Wszelako bliższe rozpatrzenie dokumentu i tę wątpliwość usunie. Odnośne jego ustępy brzmią: Sicut magna liberalitate nsus est dux Conradus cum filiis suis Bolezlao Kasimyro Semocito Zemomisto (sic)., conferendo villam de Lybotin dieto claustro (Sulejów), sic et benivolencie sue benefi-cium non abstulit in facta permutacione. Et hoc ipsum eciam placet suis filiis, quot liguido apparet per appensionem si gili o rum tam diicis C. quam filiorum su o rum. Mamy tu więc w istocie wzmiankę o konsensie synów Konrada, ale jak z powołanego przywieszenia pieczęci, które konsens ów stwierdzać miało, wynika, rozumiany tu jest tylko konsens dwu jego starszych synów, Bolesława i Kazimierza, którzy jako panujący już podówczas w Sandomierzu i na Kujawach książęta (VI. 8. 10.) pieczęci takie posiadali, nie zaś konsens dwu*młodszych, Ziemowita i Ziemomysła, którzy pieczęci własnych, cokolwiekbyśmy o ich wieku sądzili, jako niesprawujący jeszcze funkcyj książęcych, nie posiadali ani też posiadać mogli. Jakoż w istocie dyplomat opatrzony był tylko czterema pieczęciami, z których dotąd dochowały się dwie: druga i czwarta; druga jest pieczęcią Michała, biskupa kujawskiego, jednej za stron kontraktujących, czwarta, z której został tylko szczątek, jest prawdopodobnie pieczęcią Kazimierza kujawskiego³); pierwsza i trzecia, dziś zatracone, mogły być tylko pieczęciami Konrada i Bolesława. W każdym razie, już z samej liczby pieczęci wynika, że nie przywieszali ich ani Ziemowit ani Ziemomysł, gdy zaś według wyraźnej wzmianki dyplomatu właśnie pieczęci miały być wyrazem danego konsensu, przeto widoczna, że nie było tu zamiaru powoływać konsensu Ziemowita i Ziemomysła, a zwrot placet suis filiis odnosi się tylko do dwu pierwszych Konradowiców, Bolesława i Kazimierza. Jeśli zaś zważymy, że Konrad chętnie przy każdej sposobności otaczał się synami, jak to wynika z licznych dokumentów, w których obecność ich jest powołana, to zrozumiemy, że gdy w chwili sporządzenia dokumentu znajdowali się przy jego boku i młodsi, kilkuletni Ziemowit i Ziemomysł, snadno mogła być o nich wzmianka uczynioną w dokumencie, choć to powołanie ich imion nie miało zresztą żadnego

1

Philippi, Preuss. Ukdbuch nr. 75. — 2) Kod. dypl. Pol. I. nr. 20. — 3) Wydawca lego dokumentu w Kod. dypl. Pol. I. nr. 20 uw. 1 odczytuje szczątek jedynego stówa, jakie w napisie tej zniszczonej pieczęci jeszcze się zachowało: nanie i przypuszcza, że jest to pieczęć Pawła, biskupa poznańskiego: [Pos] minie [mi ], Wszakże o obecności Pawła przy tym akcie nie ma w dyplomacie najmniejszej wzmianki, i nie ma też powodu przypuszczać, iżby się podówczas znajdował w miejscu wystawienia dyplomatu, w Zgierzu, w Łęczyckiem. Gdybyśmy zresztą przypuścili, że w istocie była to pieczęć biskupa poznańskiego, to w każdym razie popadlibyśmy w sprzeczność z treścią dokumentu, który mówi, że przywieszone zostały pieczęci Konrada i jego synów, a więc razem co najmniej trzech książąt, do czego dodane dw^rie pieczęcie biskupie dałyby liczbę pięć, gdy w rzeczywistości dyplomat posiadał tylko cztery pieczęcie. Okruchy czwartej pieczęci muszą zatem należeć do jednego z ksią

2

żąt, i to oczywiście najmłodszego (gdyż pieczęć jest ostatnią), a tym był Kazimierz kujawski. Lekcya wydawcy jest tedy niedo

3

kładną; należy tu raczej czytać Hauie t. j. [Ciiuauie, gdzie pierwsze i jest resztką litery u. a środkowe a błędnie przez-wydawcę odczytane zostało jako n.