0036

22

Badania wszechświata.

lub całkowitego zaćmienia słońca, to w każdym razie, ilekroć zaćmienie rzeczywiście nastąpiło w czasie oznaczonym, przerażenie ludności znacznie się łagodziło. Wczesne zarządzenie zaklęć uspokajało umysły, budziło ufność, że ludzie świadomi przyszłego przebiegu zjawisk posiadają przewagę nad potęgami sprow^radzającemi zaćmienie.

Jeżeli zaś nie nastąpiło zapowiedziane zaćmienie słońca, w'yw^rierało to w istocie rzeczy wpływ jeszcze silniejszy, można bowiem było twierdzić, że same zarządzenia pobożne usunęły zupełnie niebezpieczeństwo i klęskę. Nieraz też zdarzało się w takich przypadkach, że oczekiwane zaćmienie słońca zdarzało się w krajach sąsiednich, o czem dowiadywanosię następnie, a wtedy dopiero przekonywano się, jaką ochronę własnemu krajowi i narodowi dawała znajomość poprzednia zaćmień i oparte na niej zarządzenia prorocze. Słowem, znajomość okresu zaćmień okazała się środkiem potężnym utrzymywania władzy.

Na niebie jednak zachodziły i inne jeszcze zmiany, które niekiedy Astrologia, ściągały wzrok ogółu i budziły uczucia niepokoju, jakby tam w górze działy się niezwykłe rzeczy. Trafiało się to zwłaszcza przy zbiegu jaśniejszych planet. Gdy dwie albo trzy takie planety zbliżały się do siebie, albo też do gwiazd najjaśniejszych, na odległość nie przechodzącą szerokości księżyca, lub na mniejszą jeszcze, dawały widok osobliwy, który uderzał na-wet obojętne oczy.

Wytrwałe postrzeżenia zjawisk tego rodzaju, a w ogólności zmiany położenia gwiazd na sklepieniu niebieskiem, każdorazowego ich stanowiska względem słońca i księżyca, stanowiły główny przedmiot obserwacji astronomicznych w Babilonie. Poznano ztąd czas obiegu planet, oraz pewne perjody powrotu ich stanowisk, tąż samą zupełnie metodą, która doprowadziła do znajomości miesiąca, roku słonecznego, okresu złotego i perjodu zaćmień. Proste te postrzeżenia, które nie wymagały nawet przyrządów, a polegały jedynie na łatwej ocenie okiem, nagromadziły stopniowo ma-terjał obfity, który dał możność kapłanom babilońskim przewidywania rozmaitych na niebie konstelacji w podobny sposób, jak to bywało co do zaćmień.

Przepowiednia, że pewna konstelacja uderzająca w oznaczonym czasie nastąpi, połączyć się mogła łatwo z proroctwem pewnych zdarzeń, mających doniosłe znaczenie w życiu narodu i podniecających silnie umysły. Pierwotnie były zapewne proroctwa takie dosyć ogólnikowe i ograniczały się do wróżby, że zapowiedziane zejście się dwóch jasnych planet w oznaczonym gwiazdozbiorze połączone będzie z niezwykłemi zdarzeniami w losach rodu ludzkiego. Pojmujemy też łatwo, że tak nawet nieokreślone proroctwo wywierać musiało wpływ wstrząsający na umysły, część bowiem przepowiedni, tycząca się objawów na niebie, zawsze się sprawdzała, a to wciąż wznawiało i wzmagało powagę kapłana, przepowiadającego przyszłość, chociaż związane z objawami temi proroctwa o losach ludzkich częściowo tylko, albo zgoła się nie spełniały. Że zaś każde takie podniecenie umysłów łatwo