0509

468    Rozwój świata zwierzęcego.

Rozgwiazdy ukazują się już av warstwach górnego kambru, a w rozwoju swoim przez długi ciąg formacji, w porównaniu z innemi gromadami zwierząt, ulegają tylko słabym przeobrażeniom. Rozpadają się na dwa rzędy: wężowidła (Ophiuruia), z cienkiemi ramionami okrągłemi i ruchliwemi, które służą do czołgania i wyraźnie są odgraniczone od tarczy, a wewnątrz nie zawierają odgałęzień przewodu pokarmowego; oraz gwiazdnice czyli właściwe gwiazdy morskie (Asterida) z ramionami spłaszczonemi, które są tylko wyrostkami tarczy, zawierają części przewodu pokarmowego i innych wnętrzności, a na powierzchni dolnej posiadają otwartą brózdę ambulakralną; obie te grupy występują już W" formacji sylurskiej wyraźnie wyodrębnione od siebie. Szczątki ich znajdują się zwykle w osadach wód płytkich, gdzieniegdzie także w osadach wód głębokich, w ogólności dosyć rzadkie.

Pod tym względem w uderzającej z gwiazdami morskiemi sprzeczności zostaje ostatnia gromada szkarłupni, jeżowce (Echinoidea), które występują obficie, zwłaszcza w formacjach nowszych. Kuliste, połkuliste, spłaszczone lub krążkowate skorupy jeżowców, składające się ze ściśle połączonych rzędów płytek i nasadzone ruchliwemi kolcami szczeciniastemi lub maczugowatemi, niekiedy potwornie wielkiemi, znajdują się w niektórych pokładach formacji jurajskiej, kredowej i trzeciorzędowej w takiem bogactwie form i w takiej ilości osobników, że liczba znanych dotąd kopalnych przedstawicieli tej gromady przenosi ośmio lub dziewięciokrotnie liczbę gatunków żyjących. Jak jeżow^rce dzisiejsze przebywają bądź w wodach zupełnie płytkich blizko brzegów, bądź w najgłębszych otchłaniach oceanów, tak też z formy ich kopalne znajdujemy w osadach wód najrozmaitszej głębokości.

Pomiędzy jeżowcami z jednej, a rozgwiazdami i liljowcami z drugiej strony, istnieje przepaść prawdziwa, zdradzająca się już brakiem zupełnym

ramion u pierwszych i sięgająca tak daleko, że jedynie tylko plan Ogólnej budowy organów głównych jest wspólny wszystkim trzem gromadom. Takiż sam odstęp stano w^r-czy widzimy u najdawniejszych już przedstawicieli szkarłupni; nie znamy żadnych zgoła tworów" pośrednich i przejściowych; najstarsze szczątki z dolnego syluru estońskiego są to już jeżowce istotne, chociaż pewnemi cechami wybitnie odróżniają się od młodszych.