0929DRUK00001799

487

ASTRONOMICZNA RACHUBA CZASU

Aby jednakże okres, w ciągu którego powtarza, się pewne zjawisko, mógł być obrany za jednostkę czasu, muszą bjić spełnione warunki następujące: 1) musi być dany dowód jego niezmienności, lub też muszą istnieć dane, wystarczające do poznania charakteru i stopnia jego zmienności, % musi zachodzić możność wyznaczenia go przez obserwacje z dokładnością dowolną.

Pierwszy z tych warunków spełnia okres obrotu ziemi dokoła jej momentalnej osi obrotu. Badania teoretycżne wykazują, że okres ten odznacza się wielką stałością, a zmiany, o których z ty Cli badań wnioskować można, są tak powolne, że dopiero po upływie bardzo długiego czasu przez obserwację stwisrdzoneby być mogły. Praktycznie więc bardzo długo okres ten uważać można za niezmienny.

Zastanówmy się teraz nad tem, czy okres ten spełnia także drugi z wymienionych wyżej warunków. Wiadomo (ust. że oś momentalna obrotu ziemi zmienia swe położenie wewnątrz ziemi, skutkiem czego momentalne bieguny zmieniają swe położenie na j-iowierzclini ziemi. Należy zatem odróżniać momentalny równik ziemski oraz momentalne południki miejsc obserwacji, a zatem też momentalne szerokości i dług4k$? geograficzne, od tych wartości, które wypływają ze spostrzeżeń i mogą, być zdefiniowane, jako wartości średnie.

Te ostatnie odpowiadają prawie dokładnie (pewne minimalne odchylenia spowodowane są ruchami głównego momentu bezwładności wewnątrz ziernij. fcedniemu półoźaniu OBi momentalnej, zgodnemu z położeniem małej osi steroidy ziemskiej. Wniosek ten wyuika ze spęsobów, stosowanych w praktyce do wyznaczenia południka i szerokości geograficznej miejsca obserwacji. Wyznacza się mianowicie wymienione elementy miejsca spostrzeżeń przez wielokrotne obserwacje, robione w mniejszych lub większych odstępach czasu. Niezgodność poszczególnych określeń przypisuje się błędom spostrzeżeń i wyrównywa się je według zasad tcorji błędów. W rzeczywistości jednakże niezgodności te mają swe źródło częściowo także w istotnie zachodzących wahaniach bieguna nad ■oziomem miejsca obserwacji; ale, wobec periodycznego charakteru tych wahań, przyjąć można, że w wynikach średnich z dłuższyc|§ okresów czasu