94293901

FIZYOLOGIA PRZEWODU POKARMOWEGO 323

nienia. W sprawie chłonienia jest niezwykle ważną także rola kosmków. W każdym kosmku, jak wiadomo, znajdujemy sieć naczyń włoskowatych oraz centralne naczynie limfatyczne. Pokarmy mogą byc przezto wessane przez naczynia limfatyczne lub naczynia krwionośne. W pierwszym przypadku produkta powstałe ze strawionych pokarmów mięszają się z limfą, tworzą tak zwany mlecz (chylus) i przechodzą do przewodu piersiowego, w drugim zaś dostają się przez żyłę wrotną do wątroby a następnie przez nią do ogólnego obiegu krwi. Samo chłonienie możemy badać rozmaitymi \ sposobami. Najprostszy sposób polega na tern, że pragnąc stwierdzić, czy jakiś związek ulega wessaniu wśród normalnych stosunków trawienia, możemy zbadać, czy on sam, względnie jego pochodne, znajdują się w moczu. Jeżeli sposób ten nie prowadzi do celu, możemy wówczas zapomocą reakcyi mikrochemicznych szukać we-ssanych substancyi w kosmkach, wątrobie i t. d. Rzecz jasna, że oba te sposoby nie mogą mieć zastosowania wówczas, gdy chodzi o wessanie takich substancyi, jak sól kuchenna, cukier lub białko. W tych przypadkach posługujemy się tak zwanemi przetokami je-litowemi (patrz sok jelitowy). Do takiej przetoki wprowadzamy ściśle odmierzoną ilość roztworu o znanem stężeniu, po pewnym zaś czasie oznaczamy objętość i koncentracyę płynu pozostałego w jelicie.

Siły warunkujące chłonienie.

Jeżeli do dwóch naczyń, przegrodzonych kawałkiem świeżego jelita królika, nalejemy fizyologicznego roztworu soli kuchennej, to przez pewien czas sól przechodzi od strony kosmków do naczynia graniczącego z błoną surowiczą (Reid).

W zjawisku tern nie może być mowy ani o dyfuzyi, ani o osmozie, gdyż po obydwóch stronach błony znajdują się jednakowe roztwory. Stwierdzamy tedy fakt, że sama błona posiada zdolność przetłaczania pewnej ilości płynu od swej powierzchni do wnętrza. Musimy więc przyjąć, że energię niezbędną do wykonania tej pracy dostarczają przemiany chemiczne, które niewątpliwie zachodzą w tym kawałku wyciętege jelita¹). Z górą 60 lat temu Briicke główną rolę w chłonieniu przypisywał ssącotłoczącej czynności kosmków. W kosmku bowiem, złożonym²) z tkanki siateczkowatej, znajdujemy

21*

*) Stwierdzono istotnie że jelito wchłaniające sól wydziela 0 O_a i pobiera tlen.

) Dokładny opis mechanizmu działania kosmków iedyny jasny, jaki w li-