94290001

384 K. PANEK

kowym, szczawiowym, względnie węglowym. Fosforany wapniow-ców utrzymują się w roztworze dzięki kwaśnemu oddziaływaniu moczu, odpowiedniej ciepłocie i obecności innych składników, sprzyjających ich rozpuszczeniu. Po zalkalizowaniu moczu wypadają one w osadzie w postaci fosforanu wapniowego zasadowego, fosforanu amonowo-magnowego lub szczawianu wapniowego.

Ilość fosforanów ziem, wydzielanych na dobę, wynosi średnio 1*2 gr. z czego ²/_s przypada na fosforan magnowy, ^x/_s na wapniowy. Z licznych określeń wynika, że dorosły człowiek wydala na dobę 0*1—0^-2 gr. wapna i 03—0^-4 gr. magnu. Wydzielanie wapna i magnu zależy oczywiście od wagi ciała, rodzaju pożywienia, a w szczególności warunków trawienia jelitowego, które stosunek normalny tych ciał znacznie zmienić mogą. Tak n. p. wzmożona kwasota treści jelitowej wzmaga wessanie i wydalanie wapna drogą moczu, obniżona zmniejsza je. Zmniejszenie ilości wydzielanego wapna zauważono w czasie ciąży, skutkiem zatrzymywania i zużywania tegoż dla wzrostu płodu.

Fermenty. W moczu normalnym wykazano także obecność niewątpliwą śladów fermentów: pepsyny, trypsyny, steapsyny i fermentu dyastatycznego, zbliżonego do ptyaliny (nephrozymase). Wedle Grutznera znajduje się ponadto w moczu prawidłowym w minimalnej ilości ferment podpuszczkowy.

Gazy. Mocz prawidłowy zawiera także stosunkowo znaczną ilość gazów: z 1 litra moczu uzyskać można przy pomocy wywiewy około 100—200 cm³ gazu, w skład którego wchodzi bezwodnik węglowy w ilości 83—95°/₀, tlen 0^-5°/₀ i azot 6—16°/₀.

Jadowitość moczu. Mocz ludzki i zwierzęcy posiada do pewnego stopnia własności trujące, jeżeli zostaje wprowadzony do obiegu krwi. Szczególnie wybitnie jadowitość ta ma się ujawniać w moczu osób gorączkujących, jakoteż w przebiegu chorób zakaźnych. Przyczyna jadowitości moczu dotychczas nie jest wyjaśniona. Dawniejsi badacze upatrywali działanie trujące moczu w obecności soli potasowych, skoro jednak stwierdzono, że popiół moczu okazuje mniejszą jadowitość, aniżeli mocz sam, przyczyna ta jako wyłączna nie znalazła uzasadnienia. Usiłowano następnie jadowitość moczu odnieść do pewnych ciał azotowych, przetworów rozkładu białka, lub też do ciał o charakterze toksyn lub swoistych alkaloidów, jak niemniej do zbiorowego działania składników mineralnych i pewnych ciał organicznych moczu (ciał aromatycznych). Dla oceny jednak jadowitości moczu należy w pierwszym rzędzie wziąć pod uwagę tę okoliczność, że mocz, wprowadzony do krwiobiegu, posiada inne ciśnienie osmotyczne, aniżeli krew. Że czynnik ten posiada w istocie znaczenie pierwszorzędne w tym względzie, dowodzą badania Posnera i Yertuna i innych,