94295001

634 A. ROSNER

ono przewodu i jest niewątpliwie gruczołem o wydzielaniu we-wnętrznem. Od wszystkich innych gruczołów wewnętrznie wydzielających różni się tem, że zjawia się (o ile nie przyszło do ciąży) co miesiąc za każdym razem w innem miejscu jajnika i spełniwszy swoją najwyraźniej doraźną funkcyę, zanika. W pierwszej połowie ciąży zdaje się odgrywać ważniejszą rolę, zaczem przemawiają pokaźne jego rozmiary i kilkanaście razy dłuższy okres wzrostu i trwania. O jego znaczeniu dla organizmu będzie mowa w rozdziale o gruczołach o wewnętrznem wydzielaniu, a mówiąc o men-struacyi i ciąży przyjdzie nam powrócić do tego tematu.

3. Jajnik, jako narząd o wewnętrznem wydzielaniu.

Nauka o wewnętrznem wydzielaniu jest działem stosunkowo nowym; ten fakt, oraz szczegół, że metody badania w tej dziedzinie są trudne, tłómaczy dlaczego ilość znanych konkretnych danych jest w porównaniu z ilością hypotez niestosunkowo mała. Chcąc w krótkich słowach omówić ten temat, zadać sobie musimy cztery pytania a mianowicie: 1) jakie są dowody, że jajnik jest gruczołem o wewnętrznem wydzielaniu; 2) jaka tkanka w jajniku spełnia tę czynność; 3) jaki wpływ wywiera wydzielanie wewnętrzne na ustrój i 4) przez jak długi czas trwa wydzielanie wewnętrzne, t. j. czy jajnik jest w ten sposób czynny w latach dziecięcych, w pełni życia płciowego, podczas ciąży i w latach starczych ?

Pytanie pierwsze jest zasadniczem a przeto i najważniejszem. Dowody istnienia wydzielania wewnętrznego mogą być czworakiego rodzaju: a) dowody per analogiam z jądrem; b) dowody negatywne, otrzymane przez usunięcie jajników; c) dowody pozytywne a więc wprost wpływ wydzielania na ustrój w3^Tkazujące; d) dowody oparte na badaniach histologicznych.

Dowody przez analogię z jądrem są z natury rzeczy najsłabsze. Skoro okazało się (tą drogą szło rozumowanie), że wydzielanie wewnętrzne jądra wywiera niewątpliwy wpływ na rozwój i trwanie wtóro- i trzeciorzędnych cech płciowych, to żeńskie cechy płciowe muszą być w tej samej zależności od gonady żeńskiej. Rozumowanie to okazało się słusznem, a analogia między łączno-tkankowemi komórkami wydzielniczemi jądra a takiemi komórkami jajnika okazała się zupełną.